Bilingual
En/Fa
Geographical Research is Published in both Persian and English Full-text.
دوره 40، شماره 3 - ( 1404 )
جلد 40 شماره 3 صفحات 210-203 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1404/4/26 | پذیرش: 1404/6/2 | انتشار: 1404/6/10
دریافت: 1404/4/26 | پذیرش: 1404/6/2 | انتشار: 1404/6/10
How to cite this article
Mozafari A, Haghshenas E. Physical Development and Physical Resilience of Semnan with Emphasis on Sustainability Challenges. GeoRes 2025; 40 (3) :203-210
URL: http://georesearch.ir/article-1-1744-fa.html
URL: http://georesearch.ir/article-1-1744-fa.html
مظفری علی، حق‌شناس الهام. توسعه فیزیکی و تاب‌آوری کالبدی شهر سمنان با تاکید بر چالش‌های ناپایداری. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. 1404; 40 (3) :203-210
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Authors
علی مظفری1، الهام حق‌شناس*2
1- گروه مهندسی صنایع، دانشکده صنایع، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران
2- گروه علوم محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
2- گروه علوم محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
چکیده (496 مشاهده)
اهداف: در ادبیات برنامه‌ریزی شهری، توسعه شهری عمدتاً از منظر کالبدی-فضایی مورد توجه بوده و رویکردهای متعددی در این زمینه ارایه شده است. هدف پژوهش حاضر، تحلیل نحوه گسترش منطقه شهری سمنان و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی آن در برابر چالش‌های ناپایداری است.
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و در سال ۱۴۰۰ در شهر سمنان انجام شد. در این مطالعه ابتدا اطلاعات مربوط به ساخت‌وساز شهری و کاربری اراضی در دو مقطع زمانی گردآوری و الگوی تغییرات فیزیکی شهر با بهره‌گیری از مدل‌های آنتروپی شانون و هلدرن تحلیل شد. سپس شاخص‌های مرتبط با تاب‌آوری کالبدی براساس مطالعات پیشین استخراج و در قالب پرسش‌نامه در اختیار کارشناسان و متخصصان قرار گرفت.
یافته‌ها: مقدار آنتروپی شانون از ۳۱۰۵/۰ در سال ۱۳۶۵ به ۳۳۲۳/۰ در سال ۱۳۹۵ افزایش یافت که بیانگر گسترش متراکم شهر طی سه دهه اخیر است. همچنین نتایج مدل هلدرن نشان داد که از کل رشد فیزیکی شهر در این دوره، ۰۲۳/۶% ناشی از افزایش جمعیت و ۰۲۳/۵-% مربوط به گسترش افقی شهر بود. این وضعیت کاهش تراکم ناخالص جمعیت و افزایش سرانه ناخالص شهری را به دنبال داشت. علاوه بر این، میانگین بیشتر معیارهای سنجش تاب‌آوری پایین‌تر از حد متوسط به‌دست آمد که حاکی از پایین‌بودن تاب‌آوری کالبدی منطقه شهری سمنان است.
نتیجه‌گیری: توسعه فیزیکی منطقه شهری سمنان در بازه‌ی ۳۰ ساله عمدتاً ناشی از افزایش جمعیت بوده و گسترش افقی شهر سهم اندکی در رشد کالبدی داشته است. بررسی شاخص‌های تاب‌آوری کالبدی نیز نشان داد که زیرساخت‌ها از وضعیت مطلوب‌تری نسبت به سایر معیارها برخوردارند، در حالی‌که شاخص محیط‌زیست ضعیف‌ترین وضعیت را دارد. در مجموع، سطح تاب‌آوری کالبدی منطقه کمتر از حد متوسط ارزیابی شد و منطقه از پایداری کافی برخوردار نیست.
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و در سال ۱۴۰۰ در شهر سمنان انجام شد. در این مطالعه ابتدا اطلاعات مربوط به ساخت‌وساز شهری و کاربری اراضی در دو مقطع زمانی گردآوری و الگوی تغییرات فیزیکی شهر با بهره‌گیری از مدل‌های آنتروپی شانون و هلدرن تحلیل شد. سپس شاخص‌های مرتبط با تاب‌آوری کالبدی براساس مطالعات پیشین استخراج و در قالب پرسش‌نامه در اختیار کارشناسان و متخصصان قرار گرفت.
یافته‌ها: مقدار آنتروپی شانون از ۳۱۰۵/۰ در سال ۱۳۶۵ به ۳۳۲۳/۰ در سال ۱۳۹۵ افزایش یافت که بیانگر گسترش متراکم شهر طی سه دهه اخیر است. همچنین نتایج مدل هلدرن نشان داد که از کل رشد فیزیکی شهر در این دوره، ۰۲۳/۶% ناشی از افزایش جمعیت و ۰۲۳/۵-% مربوط به گسترش افقی شهر بود. این وضعیت کاهش تراکم ناخالص جمعیت و افزایش سرانه ناخالص شهری را به دنبال داشت. علاوه بر این، میانگین بیشتر معیارهای سنجش تاب‌آوری پایین‌تر از حد متوسط به‌دست آمد که حاکی از پایین‌بودن تاب‌آوری کالبدی منطقه شهری سمنان است.
نتیجه‌گیری: توسعه فیزیکی منطقه شهری سمنان در بازه‌ی ۳۰ ساله عمدتاً ناشی از افزایش جمعیت بوده و گسترش افقی شهر سهم اندکی در رشد کالبدی داشته است. بررسی شاخص‌های تاب‌آوری کالبدی نیز نشان داد که زیرساخت‌ها از وضعیت مطلوب‌تری نسبت به سایر معیارها برخوردارند، در حالی‌که شاخص محیط‌زیست ضعیف‌ترین وضعیت را دارد. در مجموع، سطح تاب‌آوری کالبدی منطقه کمتر از حد متوسط ارزیابی شد و منطقه از پایداری کافی برخوردار نیست.
واژه‌های کلیدی: