دریافت: 1403/12/9 | پذیرش: 1404/2/21
Rights and permissions
2- گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ،
3- گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی
4- گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی
مقدمه: تحلیل تطبیقی تجارب بین‌المللی در زمینه توسعه زیرسطحی می‌تواند به شناسایی عوامل کلیدی موفقیت و شکست طرحهای زیرسطحی کمک کند. هدف تحقیق حاضر تحلیل تطبیقی تجارب بین‌المللی و ارائه مدل مفهومی توسعه زیرسطحی شهری بوده است.
روش شناسی: این پژوهش کیفی در سال ۱۴۰۳ با رویکرد مرور سیستماتیک و تحلیل محتوا انجام شد. از میان ۶۰۹ مقاله شناسایی‌شده در پایگاه‌های معتبر، پس از غربال‌گری و اعمال معیارهای ورود و خروج، ۲۵ مقاله برای تحلیل نهایی انتخاب شد. داده‌ها با روش SWOT در چهار بخش قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها تحلیل و برای تدوین استراتژی‌های توسعه زیرسطحی استفاده شدند.
یافته ها: در این مطالعه، تجارب توسعه زیرسطحی در ۱۰ شهر از ۸ کشور کانادا، سنگاپور، فنلاند، فرانسه، استرالیا، روسیه، آمریکا و اسپانیا بررسی شد. این شهرها از رویکردهای متنوعی برای حل چالش‌های شهری با استفاده از فضاهای زیرسطحی بهره گرفته‌اند. فرصت‌های اصلی شامل کاهش ترافیک و آلودگی، بهبود کیفیت زندگی، تقویت حمل‌ونقل عمومی، توسعه تجاری و جذب گردشگر بوده و اغلب طرحها با رویکرد تدریجی، فناوری‌محور و چندمنظوره اجرا شده‌اند. در مقابل، چالش‌های مهم شامل هماهنگی نهادی، محدودیت فضا، مسائل زمین‌شناسی، هزینه‌های بالا و پیچیدگی مالکیت بوده است. در پایان، یک مدل مفهومی در پنج محور اصلی برای بومی‌سازی و اجرای طرحهای مشابه در سایر شهرها ارائه شد.
نتیجه گیری: تحلیل تطبیقی نشان می‌دهد کشورهایی که از رویکردهای داده‌محور، نظام‌های بازخورد مستمر، و سیاست‌گذاری مشارکتی بهره برده‌اند، موفقیت چشم گیرتری در توسعه پایدار زیرسطحی داشته‌اند.