دوره 37، شماره 3 - ( 1401 )
جلد 37 شماره 3 صفحات 349-339 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1401/3/15 | پذیرش: 1401/5/10 | انتشار: 1401/4/10
دریافت: 1401/3/15 | پذیرش: 1401/5/10 | انتشار: 1401/4/10
Rights and permissions
مدل‌سازی میزان تاب‌آوری شهر در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر رانش زمین (مطالعه موردی: شهر قائمشهر)
Authors
حمزه بهروزی1، محمدرضا زند مقدم*1، سعید کامیابی1
1- گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
چکیده (2098 مشاهده)
اهداف: شهرهای تاب‌آور شهرهایی هستند که از توسعه تاب‌آوری گسترده‌تر در زندگی اقتصادی و اجتماعی، زیرساخت‌ها و نهادهایش حمایت می‌کند؛ همچنین شهرهای تاب‌آور آسیب‌پذیری در برابر رویدادهای شدید را کاهش می‌دهند و به‌طور خلاقانه به تغییرهای زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی به‌منظور افزایش پایداری بلندمدت خود پاسخ می‌دهند. لذا هدف از این پژوهش مدل‌سازی میزان تاب‌آوری شهر در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر رانش زمین در شرایط بحرانی بود.
روش‌شناسی: روش به‌کاررفته در این پژوهش، بهره‌گیری از نرم‌افزار GIS 10.3 به‌منظور تعیین نقاط دارای تاب‌آوری بیشتر و استفاده از روش‌های الگوریتم ژنتیک و هوش ازدحامی ذرات و برنامه‌نویسی آنها در محیط متلب است تا با استفاده از آن مهم‌ترین مولفه‌های تاب‌آوری شهر و راهکارهای موثر در تقویت تاب‌آوری مشخص شوند.
یافته‌ها: تحقیق پیش رو طی 2 مرحله صورت گرفته که در مرحله اول، ابتدا با استفاده از فرآیند سلسله‌مراتبی میزان تاب‌آوری نقاط شهری در برابر رانش زمین تعیین شد و پس از آن با ترکیب همه مولفه‌های ذکرشده نقشه نهایی مخاطره تهیه شد. در مرحله دوم برای تعیین مهم‌ترین مولفه‌های تاب‌آوری شهر، 32 شاخص از مولفه‌های تاب‌آوری بر اساس 4 معیار (کالبدی-فضایی، اقتصادی، اجتماعی، نهادی) تدوین و با استفاده از روش الگوریتم ژنتیک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت 3 نقطه از شهر به ترتیب پارک تلار، استادیوم شهید وطنی و پارک سراج، به‌عنوان مناطق دارای تاب‌آوری بیشتر انتخاب و اولویت‌بندی شدند؛ سپس به‌منظور تایید و مقایسه یافته‌های تحقیق توسط الگوریتم ژنتیک از روش هوش ازدحامی ذرات بهره گرفته شد.
نتیجه گیری: تفاوت معنی‌داری از لحاظ تاب‌آوری در بین مناطق شهر وجود دارد که افزایش میزان تاب‌آوری شهر قائمشهر در مرحله اول نیازمند تقویت و اصلاح ساختارهای محیط طبیعی و سپس حفظ و نگهداشت محیط ایمن است.
روش‌شناسی: روش به‌کاررفته در این پژوهش، بهره‌گیری از نرم‌افزار GIS 10.3 به‌منظور تعیین نقاط دارای تاب‌آوری بیشتر و استفاده از روش‌های الگوریتم ژنتیک و هوش ازدحامی ذرات و برنامه‌نویسی آنها در محیط متلب است تا با استفاده از آن مهم‌ترین مولفه‌های تاب‌آوری شهر و راهکارهای موثر در تقویت تاب‌آوری مشخص شوند.
یافته‌ها: تحقیق پیش رو طی 2 مرحله صورت گرفته که در مرحله اول، ابتدا با استفاده از فرآیند سلسله‌مراتبی میزان تاب‌آوری نقاط شهری در برابر رانش زمین تعیین شد و پس از آن با ترکیب همه مولفه‌های ذکرشده نقشه نهایی مخاطره تهیه شد. در مرحله دوم برای تعیین مهم‌ترین مولفه‌های تاب‌آوری شهر، 32 شاخص از مولفه‌های تاب‌آوری بر اساس 4 معیار (کالبدی-فضایی، اقتصادی، اجتماعی، نهادی) تدوین و با استفاده از روش الگوریتم ژنتیک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت 3 نقطه از شهر به ترتیب پارک تلار، استادیوم شهید وطنی و پارک سراج، به‌عنوان مناطق دارای تاب‌آوری بیشتر انتخاب و اولویت‌بندی شدند؛ سپس به‌منظور تایید و مقایسه یافته‌های تحقیق توسط الگوریتم ژنتیک از روش هوش ازدحامی ذرات بهره گرفته شد.
نتیجه گیری: تفاوت معنی‌داری از لحاظ تاب‌آوری در بین مناطق شهر وجود دارد که افزایش میزان تاب‌آوری شهر قائمشهر در مرحله اول نیازمند تقویت و اصلاح ساختارهای محیط طبیعی و سپس حفظ و نگهداشت محیط ایمن است.
واژه‌های کلیدی: