Persian
Language
Geographical Research is Published in Persian Fulltext.
دوره 37، شماره 1 - ( 1400 )
جلد 37 شماره 1 صفحات 125-111 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1400/2/18 | پذیرش: 1400/8/25 | انتشار: 1400/11/2
دریافت: 1400/2/18 | پذیرش: 1400/8/25 | انتشار: 1400/11/2
How to cite this article
Mahmoudzadeh H, Aghayari Hir T, Hatami D. Study and Analysis of the Elderly Population of the Iran. GeoRes 2022; 37 (1) :111-125
URL: http://georesearch.ir/article-1-1134-fa.html
URL: http://georesearch.ir/article-1-1134-fa.html
محمودزاده حسن، آقایاری توکل، حاتمی داود. بررسی و تحلیل وضعیت سالمندی جمعیت ایران. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. 1400; 37 (1) :111-125
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Authors
حسن محمودزاده1، توکل آقایاری2، داود حاتمی*1
1- گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2- گروه علوم اجتماعی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2- گروه علوم اجتماعی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده (3169 مشاهده)
اهداف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل وضعیت سالمندی (۶۵ساله و بالاتر) جمعیت ایران، بود.
روش‌شناسی: روش تحقیق پژوهش حاضر ترکیبی از روش‌های توصیفی-تحلیلی، اسنادی و تحلیل ثانویه بوده و تحقیق بر اساس هدف، کاربردی است. برای تحلیل و ارزیابی نماگرهای جمعیت‌شناسی سالمندان ایران از اطلاعات و داده‌های سرشماری سال ۱۳۹۵ استفاده شد. به منظور بررسی ویژگیهای فضایی جمعیت سالمند از نسبت سالمندی، نسبت وابستگی کل، نسبت وابستگی سالمندان، وضعیت جنسیتی سالمندان، ضریب سالمندی یا شاخص سالخوردگی و شاخص سه‌سطحی سازمان ملل استفاده شد. برای تحلیل فضایی شاخصهای ذکرشده از نرم‌افزار Arc GIS ۱۰.۸ به کار گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین جمعیت سالمندان کل ایران برای سال ۱۳۹۵ برابر با ۱/۶% است. گیلان با ۹/۸% جمعیت سالمندان، پیرترین استان و سیستان و بلوچستان با ۲/۳%، جوان‌ترین استان ایران بودند. از نظر شاخص سه‌سطحی سازمان ملل، استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان جوان، اصفهان، تهران، مازندران، گیلان و استان آذربایجان شرقی سالخورده و بقیه استان‌های ایران بزرگسال بودند. استان گیلان به ترتیب با ۴۳/۳۶ و ۱۴/۱۲ کمترین میزان وابستگی و بیشترین میزان نسبت وابستگی سالمندان را به خود اختصاص داد. ۵۸/۲۲% استان‌های ایران با سالمندی مردانه و ۴۲/۷۷% با سالمندگی زنانگی مواجه بودند.
نتیجه‌گیری: جمعیت ایران، دوران جوانی خود را پشت سر گذاشته و با روندی صعودی، در حال ورود به میانسالی و سالخوردگی است. این روند در برخی مناطق ایران تند‌تر و برخی کندتر است. به صورت کلی وضعیت و توزیع فضایی سالمندی استان‌های ایران به این نحو است که به ترتیب بیشترین مشکل در استان‌های شمالی و در مرحله بعد در استان‌های مرکزی است. لذا برنامه‌های دولت برای حل این مشکل به صورت کوتاه، میان و بلندمدت باید با اولویت استان‌های شمالی و سپس استان‌های مرکزی و در مراحل بعد استان‌های مرزی جوان‌تر باشد. روند صعودی شاخص سالخوردگی جمعیت ایران بیانگر آن است که دوران بحران پیری در جمعیت ایران چندان دور از انتظار نبوده و باید آن را مهم‌ترین چالش پیش رو در نظام برنامه‌ریزی توسعه و موثر بر تمام جنبه‌های مدنظر قرار دهند.
روش‌شناسی: روش تحقیق پژوهش حاضر ترکیبی از روش‌های توصیفی-تحلیلی، اسنادی و تحلیل ثانویه بوده و تحقیق بر اساس هدف، کاربردی است. برای تحلیل و ارزیابی نماگرهای جمعیت‌شناسی سالمندان ایران از اطلاعات و داده‌های سرشماری سال ۱۳۹۵ استفاده شد. به منظور بررسی ویژگیهای فضایی جمعیت سالمند از نسبت سالمندی، نسبت وابستگی کل، نسبت وابستگی سالمندان، وضعیت جنسیتی سالمندان، ضریب سالمندی یا شاخص سالخوردگی و شاخص سه‌سطحی سازمان ملل استفاده شد. برای تحلیل فضایی شاخصهای ذکرشده از نرم‌افزار Arc GIS ۱۰.۸ به کار گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین جمعیت سالمندان کل ایران برای سال ۱۳۹۵ برابر با ۱/۶% است. گیلان با ۹/۸% جمعیت سالمندان، پیرترین استان و سیستان و بلوچستان با ۲/۳%، جوان‌ترین استان ایران بودند. از نظر شاخص سه‌سطحی سازمان ملل، استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان جوان، اصفهان، تهران، مازندران، گیلان و استان آذربایجان شرقی سالخورده و بقیه استان‌های ایران بزرگسال بودند. استان گیلان به ترتیب با ۴۳/۳۶ و ۱۴/۱۲ کمترین میزان وابستگی و بیشترین میزان نسبت وابستگی سالمندان را به خود اختصاص داد. ۵۸/۲۲% استان‌های ایران با سالمندی مردانه و ۴۲/۷۷% با سالمندگی زنانگی مواجه بودند.
نتیجه‌گیری: جمعیت ایران، دوران جوانی خود را پشت سر گذاشته و با روندی صعودی، در حال ورود به میانسالی و سالخوردگی است. این روند در برخی مناطق ایران تند‌تر و برخی کندتر است. به صورت کلی وضعیت و توزیع فضایی سالمندی استان‌های ایران به این نحو است که به ترتیب بیشترین مشکل در استان‌های شمالی و در مرحله بعد در استان‌های مرکزی است. لذا برنامه‌های دولت برای حل این مشکل به صورت کوتاه، میان و بلندمدت باید با اولویت استان‌های شمالی و سپس استان‌های مرکزی و در مراحل بعد استان‌های مرزی جوان‌تر باشد. روند صعودی شاخص سالخوردگی جمعیت ایران بیانگر آن است که دوران بحران پیری در جمعیت ایران چندان دور از انتظار نبوده و باید آن را مهم‌ترین چالش پیش رو در نظام برنامه‌ریزی توسعه و موثر بر تمام جنبه‌های مدنظر قرار دهند.
واژه‌های کلیدی: