Persian
Language
Geographical Research is Published in Persian Fulltext.
دوره 39، شماره 3 - ( 1403 )
جلد 39 شماره 3 صفحات 398-387 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1403/6/1 | پذیرش: 1403/8/5 | انتشار: 1403/9/6
دریافت: 1403/6/1 | پذیرش: 1403/8/5 | انتشار: 1403/9/6
How to cite this article
Rezaeeparto K. Vulnerability of the Southern Areas of Tehran City to Earthquake Using Layer Overlay System. GeoRes 2024; 39 (3) :387-398
URL: http://georesearch.ir/article-1-1639-fa.html
URL: http://georesearch.ir/article-1-1639-fa.html
رضایی پرتو کتایون. آسیب‌پذیری مناطق جنوبی شهر تهران در برابر زمین‌لرزه با استفاده از سیستم روی‌هم‌گذاری لایه‌ها. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. 1403; 39 (3) :387-398
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
چکیده (495 مشاهده)
اهداف: هدف از این پژوهش بررسی و پهنه‌بندی میزان آسیب‌پذیری مناطق جنوبی شهر تهران در برابر زمین‌لرزه است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و در مناطق جنوبی شهر تهران (مناطق ۹ تا ۲۰) انجام شد. این پژوهش با رویکرد توسعه‌ای و در سه مرحله انجام شد. در مرحله نخست، برای تدوین شاخص‌های آسیب‌پذیری، از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. در مرحله دوم، به منظور اولویت‌‌بندی شاخص‌‌ها، از تکنیک فازی در قالب روش دلفی بهره گرفته شد و در مرحله سوم، شاخص‌های موثر بر آسیب‌پذیری بافت (بر مبنای حداکثر تاثیر) از طریق نرم‌افزار ArcGIS, Version ۹.۲ به شکل لایه‌های اطلاعاتی وزن‌دار ترسیم شدند. در نهایت، با استفاده از تکنیک روی‌هم‌گذاری لایه‌ها، میزان آسیب‌پذیری برای مناطق مطالعاتی ارزیابی شد و بر اساس شاخص‌های کالبدی موثر در زمین‌لرزه، نقشه آسیب‌پذیری نهایی در منطقه مورد مطالعه تهیه شد.
یافته‌ها: تعداد ۲۱ شاخص به عنوان عوامل اثرگذار بر آسیب‌پذیری تدوین شدند. از دیدگاه صاحب‌نظران، در میان عوامل موثر، به ترتیب اولویت، بیشینه شتاب زمین، کیفیت ابنیه و فاصله از گسل بیشترین نقش را داشته و شاخص‌های توپوگرافی، تعداد طبقات و فاصله از ایستگاه آتش‌نشانی کمترین امتیاز را به خود اختصاص دادند. نتایج بیانگر آن بود که مناطق ۱۵، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ در مجموع آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به سایر مناطق مورد بررسی نشان دادند. که این امر نشان از وجود شاخص‌های بحرانی بیشتر در این مناطق داشت.
نتیجه‌گیری: وضعیت بد اجزای کالبدی و کاربری‌های نامناسب شهری، شبکه ارتباطی ناکارآمد، بافت شهری فشرده و فرسوده، تراکم شهری بالا، وضعیت بد استقرار کاربری‌های درمان و امدادرسانی، کمبود و توزیع نامناسب فضاهای باز شهری و غیره نقش اساسی در افزایش میزان آسیب‌های وارده به شهر در هنگام وقوع زمین‌لرزه دارد.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و در مناطق جنوبی شهر تهران (مناطق ۹ تا ۲۰) انجام شد. این پژوهش با رویکرد توسعه‌ای و در سه مرحله انجام شد. در مرحله نخست، برای تدوین شاخص‌های آسیب‌پذیری، از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. در مرحله دوم، به منظور اولویت‌‌بندی شاخص‌‌ها، از تکنیک فازی در قالب روش دلفی بهره گرفته شد و در مرحله سوم، شاخص‌های موثر بر آسیب‌پذیری بافت (بر مبنای حداکثر تاثیر) از طریق نرم‌افزار ArcGIS, Version ۹.۲ به شکل لایه‌های اطلاعاتی وزن‌دار ترسیم شدند. در نهایت، با استفاده از تکنیک روی‌هم‌گذاری لایه‌ها، میزان آسیب‌پذیری برای مناطق مطالعاتی ارزیابی شد و بر اساس شاخص‌های کالبدی موثر در زمین‌لرزه، نقشه آسیب‌پذیری نهایی در منطقه مورد مطالعه تهیه شد.
یافته‌ها: تعداد ۲۱ شاخص به عنوان عوامل اثرگذار بر آسیب‌پذیری تدوین شدند. از دیدگاه صاحب‌نظران، در میان عوامل موثر، به ترتیب اولویت، بیشینه شتاب زمین، کیفیت ابنیه و فاصله از گسل بیشترین نقش را داشته و شاخص‌های توپوگرافی، تعداد طبقات و فاصله از ایستگاه آتش‌نشانی کمترین امتیاز را به خود اختصاص دادند. نتایج بیانگر آن بود که مناطق ۱۵، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ در مجموع آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به سایر مناطق مورد بررسی نشان دادند. که این امر نشان از وجود شاخص‌های بحرانی بیشتر در این مناطق داشت.
نتیجه‌گیری: وضعیت بد اجزای کالبدی و کاربری‌های نامناسب شهری، شبکه ارتباطی ناکارآمد، بافت شهری فشرده و فرسوده، تراکم شهری بالا، وضعیت بد استقرار کاربری‌های درمان و امدادرسانی، کمبود و توزیع نامناسب فضاهای باز شهری و غیره نقش اساسی در افزایش میزان آسیب‌های وارده به شهر در هنگام وقوع زمین‌لرزه دارد.
واژه‌های کلیدی: