Persian
Language
Geographical Research is Published in Persian Fulltext.
دوره 38، شماره 4 - ( 1402 )
جلد 38 شماره 4 صفحات 548-541 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1402/8/15 | پذیرش: 1402/9/18 | انتشار: 1402/9/25
دریافت: 1402/8/15 | پذیرش: 1402/9/18 | انتشار: 1402/9/25
How to cite this article
Farajnia A. Temporal Variability of Some Soil Fertility indicators in the Agricultural Lands of East Azerbaijan Province. GeoRes 2023; 38 (4) :541-548
URL: http://georesearch.ir/article-1-1555-fa.html
URL: http://georesearch.ir/article-1-1555-fa.html
فرج نیا اصغر. تغییرات زمانی برخی از عوامل حاصلخیزی خاک در اراضی کشاورزی استان آذربایجان شرقی. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. 1402; 38 (4) :541-548
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
چکیده (915 مشاهده)
اهداف: وجود تغییرات مکانی در خصوصیات خاک امری طبیعی است ولی شناخت این تغییرات به ویژه در اراضی کشاورزی جهت برنامه ریزی دقیق و مدیریت امری اجتناب‌ناپذیر است. این پژوهش با هدف پایش وضعیت حاصلخیزی خاک‌ها براساس تغییرات مکانی و زمانی عناصر کربن آلی، فسفر و پتاسیم قابل جذب در اراضی کشاورزی استان آذربایجان شرقی در فاصله زمانی ۱۵ سال (۱۴۰۱-۱۳۸۵) انجام گرفت.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و در سال ۱۴۰۲ در استان آذربایجان شرقی انجام شد. ابتدا نقشه‌های تغییرات مکانی کربن آلی، فسفر و پتاسیم قابل جذب از روی نتایج آنالیز ۹۰۰۰ نمونه خاک که در فاصله سال‌های ۱۳۸۵-۱۳۸۱ از اراضی زراعی کلیه شهرستان‌های استان جمع‌آوری شده بودند، با استفاده از روش عکس فاصله وزنی تهیه شدند. نقشه‌های مذکور در فاصله سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ نیز براساس داده‌های ۱۴۰۰ پایگاه داده، تهیه و پهنه‌های همگن ویژگی‌های مورد بررسی براساس استانداردهای موسسه تحقیقات خاک و آب کلاس‌بندی شدند.
یافته‌ها: سطح اراضی با کربن آلی کمتر از ۱% (فقیر) کاهش قابل توجهی داشت؛ به طوری که در سال ۱۴۰۱ سطح این اراضی به کمتر از نصف کاهش یافت. ولی سطح اراضی که کربن آلی در آنها بالاتر از ۱% بود به بیش از ۶۶۰ هزار هکتار افزایش یافت. مقدار فسفر قابل جذب خاک طی این سال‌ها به صورت قابل توجهی کاهش یافت. به طوری که در بیش از ۱۲۶۰ هزار هکتار فسفر قابل جذب خاک به کمتر از ۱۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم کاهش یافت. برعکس این دو عنصر مقدار پتاسیم طی این دوره تغییر چندانی نداشت.
نتیجه‌گیری: سطح اراضی با کربن آلی زیر حد بحرانی به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده است و به کمتر از نصف کاهش یافته است ولی سطح اراضی که کربن آلی در آنها بالاتر از حد بحرانی است افزایش یافته است. مقدار فسفر قابل جذب خاک طی این بازه زمانی به صورت قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است و در حال حاضر بیش از ٪۸۵ اراضی کشاورزی به کمبود فسفر مبتلا هستند. بر عکس این دو عنصر مقدار پتاسیم قابل جذب خاک طی دوره مورد مطالعه تغییر چندانی نداشته است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و در سال ۱۴۰۲ در استان آذربایجان شرقی انجام شد. ابتدا نقشه‌های تغییرات مکانی کربن آلی، فسفر و پتاسیم قابل جذب از روی نتایج آنالیز ۹۰۰۰ نمونه خاک که در فاصله سال‌های ۱۳۸۵-۱۳۸۱ از اراضی زراعی کلیه شهرستان‌های استان جمع‌آوری شده بودند، با استفاده از روش عکس فاصله وزنی تهیه شدند. نقشه‌های مذکور در فاصله سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ نیز براساس داده‌های ۱۴۰۰ پایگاه داده، تهیه و پهنه‌های همگن ویژگی‌های مورد بررسی براساس استانداردهای موسسه تحقیقات خاک و آب کلاس‌بندی شدند.
یافته‌ها: سطح اراضی با کربن آلی کمتر از ۱% (فقیر) کاهش قابل توجهی داشت؛ به طوری که در سال ۱۴۰۱ سطح این اراضی به کمتر از نصف کاهش یافت. ولی سطح اراضی که کربن آلی در آنها بالاتر از ۱% بود به بیش از ۶۶۰ هزار هکتار افزایش یافت. مقدار فسفر قابل جذب خاک طی این سال‌ها به صورت قابل توجهی کاهش یافت. به طوری که در بیش از ۱۲۶۰ هزار هکتار فسفر قابل جذب خاک به کمتر از ۱۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم کاهش یافت. برعکس این دو عنصر مقدار پتاسیم طی این دوره تغییر چندانی نداشت.
نتیجه‌گیری: سطح اراضی با کربن آلی زیر حد بحرانی به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده است و به کمتر از نصف کاهش یافته است ولی سطح اراضی که کربن آلی در آنها بالاتر از حد بحرانی است افزایش یافته است. مقدار فسفر قابل جذب خاک طی این بازه زمانی به صورت قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است و در حال حاضر بیش از ٪۸۵ اراضی کشاورزی به کمبود فسفر مبتلا هستند. بر عکس این دو عنصر مقدار پتاسیم قابل جذب خاک طی دوره مورد مطالعه تغییر چندانی نداشته است.
واژه‌های کلیدی: