1- دانشجوی دکتری، گروه مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشکده مهندسی عمران-آب- محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. 2- استادیار گروه مهندسی ژئوتکنیک و حمل و نقل، دانشکده مهندسی عمران-آب- محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. ، a_vafaei@sbu.ac.ir 3- دانشیار گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران 4- استادیار مرکز مطالعات خاورمیانه و مهندسی منابع آب، دانشگاه لوند، لوند، سوئد.
چکیده: (116 مشاهده)
اهداف و زمینهها: پژوهش حاضر با هدف بررسی و پیشبینی تغییرات سنجهها و فرآیندهای تغییر سیمای سرزمین در حوزه آبخیز گرگانرود در استان گلستان برنامهریزی شده است. روششناسی: نقشههای کاربری/پوشش زمین در سالهای 1990، 2000، 2010 و 2020 میلادی تهیه گردید. سپس پیشبینی تغییرات کاربری/پوشش زمین برای شرایط آینده، تحت دو سناریوی (1) تداوم روند فعلی تغییر برای سال 2040 و (2) تغییراتکاربری/پوشش زمین برایسال2040براساستواناکولوژیکیسرزمین، با استفاده از مدلساز تغییر سرزمین (LCMو روش WLC) انجام پذیرفت. سنجهها و فرآیندهای تغییر سیمای سرزمین در سالهای مورد مطالعه و سناریوهای مد نظر با استفاده از نرم افزار Fragstatsاستخراج و تغییرات آنها طی دوره مورد مطالعه (1990 تا 2020) تحلیل شد. یافتهها: براساس نتایج به دست آمده طی دوره مورد بررسی جنگلزدایی (53/279 کیلومترمربع)، کاهش اراضی مرتعی (98/542 کیلومترمربع)، توسعه کشاورزی (413 کیلومترمربع) و توسعه مناطق مسکونی (81/133 کیلومترمربع) در آبخیز گرگانرود اتفاق افتاده است. براساس نقشه پیشبینی شده کاربری اراضی برای سال 2040 تحت دو سناریوی مدیریتی، مساحت کاربرهای جنگل، کشاورزی و مرتع در سناریوی اول (بر اساس روند تغییرات فعلی) با تغییر 37/58-، 8/35، 28/8 کیلومتر مربع به 98/1364، 09/2396 و 18/3481 کیلومتر مربع خواهد رسید. این در حالی است که در سناریوی دوم (بر اساس توان اکولوژیک) مساحت کاربرهای جنگل، کشاورزی و مرتع با تغییر 27/4، 86/100- و 58/96 کیلومتر مربع به 54/1427، 55/2258 و 49/3567 کیلومتر مربع خواهد رسید. نتیجهگیری: افزایش و کاهش تعداد لکهها بهترتیب در کاربریهای انسانساخت و طبیعی بیانگر روند تخریبی سیمای سرزمین طی دوره پژوهش است. فرآیندهای تنزل در جنگل، تفکیک در مرتع و ایجاد در کشاورزی و مناطق مسکونی طی دوره 30 ساله پژوهش در آبخیز گرگانرود به وقوع پیوسته است.
Yaghubi Bayekolaee M, Vafaienejad A, Moradi Darabkalayi H, Hashemi H. Investigation of the process of land cover change using metrics and land change processes in Gorganrood watershed. GeoRes. 2022; 37 (3) :1-15 URL: http://georesearch.ir/article-1-1329-fa.html
یعقوبی بایعکلایی معصومه، وفایی نژاد علیرضا، مرادی دارابکلایی حمیدرضا، هاشمی حسین. بررسی روند تغییرات کاربری/پوشش زمین با استفاده از سنجهها و فرآیندهای تغییر سیمای سرزمین در حوزه آبخیز گرگانرود. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. 1401; 37 (3) :15-1