اهداف: گسترش شهرها در سالهای اخیر باعث افزایش ساخت وسازهای بیرویه در اطراف بناهای تاریخی شده و در نتیجه سبب بروز مشکلاتی از قبیل نشت رطوبت به داخل پی بناهای تاریخی شده است. استان اصفهان با دارا بودن بناهای تاریخی با قدمت بیش از ۴۰۰ سال اولین شهری است که شبکه فاضلاب در آن اجرا شده است. در سالیان اخیر برخی از این آثار در معرض رطوبت ناشی از تاسیسات قدیمی و فرسوده قرار گرفته اند؛ بنابراین غلبه بر این مشکل نیازمند طراحی یک مدل مکانی مبتنی بر فناوری هوشمند در بهرهبرداری از شبکه فاضلاب شهری است.
روششناسی: این مدل براساس تلفیق فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) براساس شاخص *Getis ord GI طراحی گردید. پس از ترکیب نتایج حاصل از این تلفیق با انجام تحلیل آماری، با استفاده از آزمونهای غیرپارامتری کندال و اسپیرمن، حوادث فاضلاب و احتمال وقوع آنها در محدوده بافتهای تاریخی مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافتهها: این مدل قابلیت ارزیابی حوادث فاضلاب قبلی و پیشبینی احتمال وقوع حوادث آینده در بافت تاریخی شهرها را دارا است. چنین مدلی یک ماهیت تجربی (Empirical) دارد و در نتیجه در صورت وقوع هرگونه حادثه در آینده قابل به روزرسانی خواهد بود. همچنین این مدل قابل تعمیم به کلیه شهرهای دارای بافت تاریخی است که نفوذ نم و رطوبت ناشی از شبکههای فاضلاب شهری باعث آسیبدیدگی بناهای تاریخی آنها شده است. تلفیق شاخص *Getis ord Gi و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، نوآوری ویژه این پژوهش محسوب میشود.
نتیجهگیری: در منطقه مورد مطالعه، نوع خاک، زیرساختهای نامناسب، لولههای فاضالب فرسوده قطر کم لولهها و تراکم جمعیت به عنوان مهمترین عوامل وقوع حوادث در شبکه فاضلاب در منطقه مطالعاتی تعیین گردید.