فضای کسب و کار به آن دسته از عوامل موثر بر عملکرد بنگاههای اقتصادی گفته میشود که مدیران بنگاهها نمیتوانند آنها را تغییر داده یا بهبود بخشند. فضای کسب و کار از جمله شاخصهای تعیینکننده وضعیت اقتصادی هر کشور است که با استناد به آن میتوان به بررسی و تجزیه و تحلیل شرایط اقتصادی هر کشور پرداخت. محیط فضای کسب و کار در کشورها هرچه شفافتر و رقابتیتری باشد، منجر به افزایش سلامت اقتصادی کشورها، ورود سرمایههای داخلی و خارجی به بخش تولید و رونق فعالیتهای مولد و کاهش انواع فعالیتهای کاذب و واسطهگریها میشود. بخش زیادی از وضعیت رکودی حاکم بر فضای کسب و کار کشور که سالهاست ادامه دارد، نتیجه عدم اعتماد سرمایهگذاران برای ورود به بخش تولید بهدلیل پایین بودن وضعیت شاخصهای فضای کسب و کار در کشور است. این امر نه تنها موجب سوق پیدا کردن سرمایهها به بخشهای غیرتولیدی میشود، بلکه اشتغال در همه مناطق کشور را نیز بشدت تحت تأثیر قرار میدهد و سیل بیکاران نیز به فعالیتهای غیرمولد روی میآورند که تمرکز فعالیتهای غیرمولد هم در شهرهای بزرگ بویژه تهران است. ظرفیت جذب مهاجران در تهران از طریق ورود سرمایههایی که بجای تولید در جای جای کشور به دلیل عملکرد و سود بیشتر سر از تهران در میآورند، ناشی میشود. این وضعیت بهطور مستقیم و غیرمستقیم تهران را تحت تأثیر قرار داده و بیشتر تلاشهایی که برای ساماندهی این شهر انجام میشود را خنثی میکند.
مقاله حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به دنبال بررسی و تحلیل نقش بهبود شاخصهای فضای کسب و کار کشور در رونق فعالیتهای تولیدی در همه مناطق کشور و پایین آمدن میزان فعالیتهای واسطهای و غیرتولیدی که عمدتاً در شهرهای بزرگ و بویژه تهران سودآوری دارند و موجب جذب مهاجران بیشتر به تهران میشود، در ساماندهی شهر تهران میباشد. به نظر میرسد توجه به این امر نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی و اشتغال و کاهش بسیاری از مسایل سوء در کشور میشود، بلکه میتواند در ساماندهی شهر تهران و کاهش فشار به این شهر نیز مؤثر واقع شود.