Persian
Language
Geographical Research is Published in Persian Fulltext.
دوره 34، شماره 2 - ( 1398 )
جلد 34 شماره 2 صفحات 292-281 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1397/11/10 | پذیرش: 1398/2/22 | انتشار: 1398/3/13
دریافت: 1397/11/10 | پذیرش: 1398/2/22 | انتشار: 1398/3/13
How to cite this article
Nouhi M, madadi A, Aedini M. Role of Quaternary Tectonic and Climatic Factors on the Geomorphological Changes of Meshkin Shahr Depression Alluvial Fans . GeoRes 2019; 34 (2) :281-292
URL: http://georesearch.ir/article-1-694-fa.html
URL: http://georesearch.ir/article-1-694-fa.html
نوحی محمد، مددی عقیل، عابدینی موسی. بررسی نقش عوامل تکتونیکی و اقلیمی دوره کواترنری در تحول ژئومورفولوژیکی سامانه‌های مخروط‌افکنه‌‌ای فرو‌رفتگی مشکین‌شهر. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. 1398; 34 (2) :281-292
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Authors
محمد نوحی1، عقیل مددی*1، موسی عابدینی1
1- گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
چکیده (3571 مشاهده)
اهداف و زمینه‌ها: با توجه به مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای، یکی از ویژگی‌های مهم دوره کواترنری چشم‌انداز توده سبلان، تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های تکتونیکی است. بنابراین فعالیت‌های تکتونیکی و تغییرات اقلیمی، به همراه سایر عوامل داخلی و خارجی به‌طور همزمان و همراه هم در شکل‌گیری و تحول مخروطافکنههای کواترنری فرو‌رفتگی مشکین‌شهر نقش غیرقابل‌انکار داشته‌اند. هدف این پژوهش، بررسی نقش عوامل تکتونیکی و اقلیمی دوره کواترنری در تحول ژئومورفولوژیک مخروطافکنههای فرو‌رفتگی مشکین‌شهر بود.
روش‌‌شناسی: ابتدا با استفاده از خطوط میزان، شبکه آبراهه‌ها و نقاط ارتفاعی (DEM) منطقه به عنوان نقشه پایه با دقت 20متری در محیط GIS تهیه شد و سپس داده‌های مورد نیاز جهت محاسبه شاخص‌های ژئومورفیک (تقعر رودخانه‌ها، پروفیل نیمه لگاریتمی رودخانه‌ها و برش رأس مخروط‌افکنه‌ها)، رسم نقشه‌های (توپوگرافی و شبکه‌های رودخانه‌ای) و پروفیل‌های مختلف از آن استخراج گردید. بررسی شواهد رسوبی از طریق لوگ‌های زمین‌شناسی امکان‌پذیر شد. برای مرزبندی حوضه‌های آبریز و مخروط‌افکنه‌ها از نرم‌افزارهای Arc Hydrow و Google Earth و برای رسم لوگ‌های زمین‌شناسی از نرم‌افزار Rock Works 16 استفاده گردید. در پژوهش حاضر به صورت گسترده از مشاهده میدانی استفاده شد.
یافته‌ها: دو پدیده مهم آتش‌فشان-تکتونیک و تغییرات اقلیمی دوره کواترنری، نقش قاطع در شکل‌گیری و تحول مخروطافکنههای کواترنری فرو‌رفتگی مشکین‌شهر داشته است. همزمان‌بودن فعالیت آتش‌فشانی سبلان با حاکمیت یخچال‌ها و بارندگی سیل‌آسا در عهد پلئیستوسن پسین، موجب ایجاد جریان گلی (لاهار) به‌صورت دوره‌ای شده و رسوب‌گذاری در مخروط‌افکنه‌ها و حوضه‌ها را به دنبال داشته است. در مقابل، تغییر اقلیم از دوره یخچالی به بین‌یخچالی در عهد هولوسن و آرامش تکتونیکی، موجب برش حوضه‌ها و مخروطافکنههای وابسته شده است.
نتیجه‌گیری: چشم‌انداز سبلان به‌عنوان مهم‌ترین کنترل‌کننده مخروطافکنههای فرو‌رفتگی مشکین‌شهر در یک مرحله گذار قرار دارد؛ به این معنی که از یک مرحله تکتونیک به یک مرحله غیرتکتونیک یا آرامش تکتونیک و از یک دوره یخچالی به یک دوره بین‌یخچالی مانند شرایط امروزی رسیده است.
روش‌‌شناسی: ابتدا با استفاده از خطوط میزان، شبکه آبراهه‌ها و نقاط ارتفاعی (DEM) منطقه به عنوان نقشه پایه با دقت 20متری در محیط GIS تهیه شد و سپس داده‌های مورد نیاز جهت محاسبه شاخص‌های ژئومورفیک (تقعر رودخانه‌ها، پروفیل نیمه لگاریتمی رودخانه‌ها و برش رأس مخروط‌افکنه‌ها)، رسم نقشه‌های (توپوگرافی و شبکه‌های رودخانه‌ای) و پروفیل‌های مختلف از آن استخراج گردید. بررسی شواهد رسوبی از طریق لوگ‌های زمین‌شناسی امکان‌پذیر شد. برای مرزبندی حوضه‌های آبریز و مخروط‌افکنه‌ها از نرم‌افزارهای Arc Hydrow و Google Earth و برای رسم لوگ‌های زمین‌شناسی از نرم‌افزار Rock Works 16 استفاده گردید. در پژوهش حاضر به صورت گسترده از مشاهده میدانی استفاده شد.
یافته‌ها: دو پدیده مهم آتش‌فشان-تکتونیک و تغییرات اقلیمی دوره کواترنری، نقش قاطع در شکل‌گیری و تحول مخروطافکنههای کواترنری فرو‌رفتگی مشکین‌شهر داشته است. همزمان‌بودن فعالیت آتش‌فشانی سبلان با حاکمیت یخچال‌ها و بارندگی سیل‌آسا در عهد پلئیستوسن پسین، موجب ایجاد جریان گلی (لاهار) به‌صورت دوره‌ای شده و رسوب‌گذاری در مخروط‌افکنه‌ها و حوضه‌ها را به دنبال داشته است. در مقابل، تغییر اقلیم از دوره یخچالی به بین‌یخچالی در عهد هولوسن و آرامش تکتونیکی، موجب برش حوضه‌ها و مخروطافکنههای وابسته شده است.
نتیجه‌گیری: چشم‌انداز سبلان به‌عنوان مهم‌ترین کنترل‌کننده مخروطافکنههای فرو‌رفتگی مشکین‌شهر در یک مرحله گذار قرار دارد؛ به این معنی که از یک مرحله تکتونیک به یک مرحله غیرتکتونیک یا آرامش تکتونیک و از یک دوره یخچالی به یک دوره بین‌یخچالی مانند شرایط امروزی رسیده است.
واژه‌های کلیدی:
فهرست منابع
1. Blair TC, McPherson JG (2009). Processes and forms of alluvial fans. In: Parsons AJ, Abrahams AD, editors. Geomorphology of desert environments. Dordrecht: Springer. pp. 413-467. [DOI:10.1007/978-1-4020-5719-9_14]
2. Bull WB (1972). Recognition of alluvial fan deposits in the stratigraphic record. Arizona: SEPM (Society for Sedimentary Geology). [DOI:10.2110/pec.72.02.0063]
3. Bull WB (2008). Tectonic geomorphology of mountains: A new approach to Paleoseismology. Hoboken: John Wiley & Sons.
4. Bull WB (2011). Tectonically active landscapes. Hoboken: John Wiley & Sons.
5. Burbank DW, Anderson RS (2013). Tectonic geomorphology. Environmental and Engineering Geoscience. 19(2):198-200. [DOI:10.2113/gseegeosci.19.2.198]
6. Chen YC, Sung Q, Chen CN, Jean JS (2006). Variations in tectonic activities of the central and southwestern Foothills, Taiwan, inferred from river hack profiles. Terrestrial Atmospheric and Oceanic Sciences. 17(3):563. [DOI:10.3319/TAO.2006.17.3.563(T)]
7. Demoulin A (1998). Testing the tectonic significance of some parameters of longitudinal river profiles: The case of the Ardenne (Belgium, NW Europe). Geomorphology. 24(2-3):189-208. [DOI:10.1016/S0169-555X(98)00016-6]
8. Harvey AM, Mather AE, Stokes M (2005). Alluvial fans: Geomorphology, sedimentology, dynamics introduction, a review of alluvial-fan research. Geological Society. 251(1):1-7. [DOI:10.1144/GSL.SP.2005.251.01.01]
9. Hooke RL (1965). Alluvial fans. [Dissertation]. California: California Institute Technology.
10. Kumar R, Suresh N, Sangode SJ, Kumaravel V (2007). Evolution of the quaternary alluvial fan system in the Himalayan foreland basin: Implications for tectonic and climatic decoupling. Quaternary International. 159(1):6-20. [DOI:10.1016/j.quaint.2006.08.010]
11. Pérez-Peña JV, Azor A, Azañón JM, Keller EA (2010). Active tectonics in the Sierra Nevada (Betic Cordillera, SE Spain): Insights from geomorphic indexes and drainage pattern analysis. Geomorphology. 119(1-2):74-87. [DOI:10.1016/j.geomorph.2010.02.020]
12. Quigley MC, Sandiford M, Cupper ML (2007). Distinguishing tectonic from climatic controls on range-front sedimentation. Basin Research. 19(4):491-505. [DOI:10.1111/j.1365-2117.2007.00336.x]
13. Viseras C, Calvache ML, Soria JM, Fernández J (2003). Differential features of alluvial fans controlled by tectonic or eustatic accommodation space, examples from the Betic Cordillera, Spain. Geomorphology. 50(1-3):181-202. [DOI:10.1016/S0169-555X(02)00214-3]
14. Whittaker AC (2012). How do landscapes record tectonics and climate?. Lithosphere. 4(2):160-164. [DOI:10.1130/RF.L003.1]
15. Zaprowski BJ, Pazzaglia FJ, Evenson EB (2005). Climatic influences on profile concavity and river incision. Journal of Geophysical Research: Earth Surface. 110(F3). [DOI:10.1029/2004JF000138]
16. Amini B (1994). Geological map of Meshkinshahr, Scale, 1: 100000, Sheet 5566. Geological Survey of Iran. [Persian]
17. Babakhani A, Khanazareh N (1991). Geological map of Lahrood, Scale, 1: 100000, Sheet 5567. Geological Survey of Iran. [Persian]
18. Dallal Oghli A (2003). The study of the effective morphogenesis systems in the northern slope of Sabalan mountain and the formation of the accumulation plain of Meshkinshahr. Geographical Researches. 35(45):1-12. [Persian]
19. Darvish Zade A (2007). Volcanology. 4th Edition. Tehran: Payam Noor University. [Persian]
20. Goorabi A, Karimi M (2012). The effect of active tectonics and climate change on the development of Marvast alluvial fan, central Iran. Applied Geosciences Research. 12(27):7-30. [Persian]
21. Kamali Z, Heyhat MR, Nazari H, Mehdi Khatib M (2018). Investigation of Drood fault (Southwestern Iran) based on geological and geomorphologic studies of alluvial fans. Geography and Development. 16(53):51-68. [Persian]
22. Khayyam M (1993). An attempt on the constructional and volcanic morphology of the Azerbaijani plateau with emphasis on Sabalan volcanic mass. Journal of Faculty of Literature and Humanities, Tabriz University. 36(146-147):32-50. [Persian]
23. Khayyam M, Mokhtari D (2003). Evaluation of the role of tectonic activities based on the alluvial fans morphology (case study: Alluvial fans of the northern Misho-Dagh's). Geographical Research. 35(1):1-10. [Persian]
24. Maghsoudi M (2008). Investigating the factors affecting the development of the fans geomorphology (case study: Jajrood fan). Physical Geographic Research. 40(65):73-92. [Persian]
25. Motamed A (1994). Geography quaternary. 2nd Edition. Tehran: Samt. [Persian]
26. Mousavi Z, Darvishzadeh A, Ghalamghas J, Abedini MV (2011). Discussion on stratigraphy questions at Sabalan volcano and Sabalan geothermal exploration project, Meshkinshahr, Iran. GRC Transactions. (35):931-934. [Persian]
27. Rajabi M, Bayati Khatibi M (2012). The geomorphology of northwest Iran. 1st Edition. Tabriz: Tabriz University. [Persian]
28. Rajabi M, Soleimani A (2013). Analysis and evaluation of the morphotectonic and neotectonic characteristics of the southern slopes of Sabalan mountains. Geography and Planning. 17(45):97-120. [Persian]
29. Rustai S, Rajabi M, Zomorrodian, MJ, Moghami Moghim G (2009). The role of tectonic activities in the formation and development of alluvial fans in the southern slopes of Ala Dogh. Geography and Development. 7(13):137-156. [Persian]
30. Sahabi F (1999). Sabalan volcanic complex with special reference to the hydrotermal sources in Meshkinshahr area, NW Iran. Geosciences, Geological Survey of Iran. 8(31-32):1-14. [Persian]
31. Sharifi Najafabadi R (2019). Glacial and tectonic evidence of late Quaternary in Cheshmeh - Langan basin of Isfahan. Iranian Journal of Geographical Researches. 33(2):223-237. [Persian] [DOI:10.29252/geores.33.2.223]
32. Taghian A (2016). Investigating the role of tectonic on the morphology, segmentation and evolution of Moghar fan (north of Ardestan). Geographical Research. 30(1):119-134. [Persian]
33. Yamani M, Maghsoudi M (2003). The role of tectonics and climate change on the development of alluvial fans (case study, alluvial fans of Sirjan graben). Desert. 8(1):151-138. [Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول