Bilingual
En/Fa
Geographical Research is Published in both Persian and English Full-text.
دوره 40، شماره 1 - ( 1404 )
جلد 40 شماره 1 صفحات 83-73 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1403/11/13 | پذیرش: 1403/12/20 | انتشار: 1403/12/25
دریافت: 1403/11/13 | پذیرش: 1403/12/20 | انتشار: 1403/12/25
How to cite this article
Aryanpooya M, Pazhouhan I. Environmental Capability Assessment of the Arasbaran Forests for Ecotourism Development Using the Multi-Criteria Evaluation Model. GeoRes 2025; 40 (1) :73-83
URL: http://georesearch.ir/article-1-1710-fa.html
URL: http://georesearch.ir/article-1-1710-fa.html
آرین پویا مهدی، پژوهان ایمان. ارزیابی توان محیط زیستی جنگل‌های ارسباران برای توسعه اکوتوریسم با استفاده از مدل ارزیابی چندمعیاره. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. 1404; 40 (1) :73-83
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Authors
مهدی آرین پویا1، ایمان پژوهان*1
1- گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران
چکیده (344 مشاهده)
اهداف: منطقه حفاظت‌شده ارسباران با پوشش جنگلی بالغ بر ۶۵% و تنوع زیستی بالا، یکی از زیست‌بوم‌های ارزشمند ایران محسوب می‌شود. روند تخریب فزاینده آن، ضرورت مدیریت پایدار و ارزیابی محیط زیستی را نمایان ساخته است. هدف این پژوهش، ارزیابی توان محیط زیستی جنگل‌های ارسباران برای توسعه اکوتوریسم به عنوان راهبردی در راستای حفاظت محیط زیست و ارتقای معیشت جوامع محلی است.
روش‌شناسی: در ابتدا شاخص‌های موثر با روش دلفی شناسایی شدند. سپس نقشه‌های معیارها در محیط GIS رقومی‌سازی و به روش فازی نرمال‌سازی گردیدند. با بهره‌گیری از مدل ارزیابی چندمعیاره (MCE) و ترکیب خطی وزنی (WLC)، اولویت‌بندی و پهنه‌بندی منطقه با رویکرد اکوتوریسم انجام شد.
یافته‌ها: معیار «محیط فیزیکی» با وزن ۵۷۹/۰ بیشترین اهمیت را داشته، در حالی که معیارهای «محیط زیستی» (۲۵۱/۰) و «محیط زیربنایی» (۱۶۸/۰) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در میان زیرمعیارهای فیزیکی، شیب (۱۴۴/۰)، خاک (۱۳۶/۰) و فاصله تا رودخانه (۱۳۵/۰) دارای بالاترین وزن بودند. فاصله تا مناطق حفاظت‌شده (۵۲۲/۰) نیز مهم‌ترین زیرمعیار زیستی شناخته شد. در محیط زیربنایی، کاربری اراضی (۴۱/۰) و فاصله تا روستا (۱۲۱/۰) به‌ترتیب بیشترین و کمترین وزن را کسب کردند. پهنه‌بندی نهایی نشان داد که تنها ۱۴٪ منطقه در طبقه «کاملاً مناسب»، ۲۳٪ در طبقه «نسبتاً مناسب» و ۶۳٪ فاقد توان برای اکوتوریسم هستند.
نتیجه‌گیری: بخش محدودی از جنگل‌های ارسباران دارای توان «کاملاً مناسب» برای توسعه اکوتوریسم بوده و بیش از نیمی از منطقه فاقد توان اکوتوریسم هستند. معیارهای محیط فیزیکی و زیستی بیشترین تأثیر را در ارزیابی توان اکوتوریسم منطقه داشته‌اند.
روش‌شناسی: در ابتدا شاخص‌های موثر با روش دلفی شناسایی شدند. سپس نقشه‌های معیارها در محیط GIS رقومی‌سازی و به روش فازی نرمال‌سازی گردیدند. با بهره‌گیری از مدل ارزیابی چندمعیاره (MCE) و ترکیب خطی وزنی (WLC)، اولویت‌بندی و پهنه‌بندی منطقه با رویکرد اکوتوریسم انجام شد.
یافته‌ها: معیار «محیط فیزیکی» با وزن ۵۷۹/۰ بیشترین اهمیت را داشته، در حالی که معیارهای «محیط زیستی» (۲۵۱/۰) و «محیط زیربنایی» (۱۶۸/۰) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در میان زیرمعیارهای فیزیکی، شیب (۱۴۴/۰)، خاک (۱۳۶/۰) و فاصله تا رودخانه (۱۳۵/۰) دارای بالاترین وزن بودند. فاصله تا مناطق حفاظت‌شده (۵۲۲/۰) نیز مهم‌ترین زیرمعیار زیستی شناخته شد. در محیط زیربنایی، کاربری اراضی (۴۱/۰) و فاصله تا روستا (۱۲۱/۰) به‌ترتیب بیشترین و کمترین وزن را کسب کردند. پهنه‌بندی نهایی نشان داد که تنها ۱۴٪ منطقه در طبقه «کاملاً مناسب»، ۲۳٪ در طبقه «نسبتاً مناسب» و ۶۳٪ فاقد توان برای اکوتوریسم هستند.
نتیجه‌گیری: بخش محدودی از جنگل‌های ارسباران دارای توان «کاملاً مناسب» برای توسعه اکوتوریسم بوده و بیش از نیمی از منطقه فاقد توان اکوتوریسم هستند. معیارهای محیط فیزیکی و زیستی بیشترین تأثیر را در ارزیابی توان اکوتوریسم منطقه داشته‌اند.
واژه‌های کلیدی: