1- گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
چکیده: (790 مشاهده)
اهداف: انتقادها و پیشنهادهای فراوانی در زمینه قوانین شهرسازی و ضوابط و مقررات طرح‌های توسعه شهری وجود دارد ولی ریشه و زمینه ظهور این‌گونه قواعد که موجب انتقاد شده یا پیشنهاد اصلاح آن مطرح‌شده، روشن نیست و تاکنون به آن پرداخته نشده است. هدف این پژوهش رسیدن به سرچشمه‌های ایجاد مشکلات و ناکارآمدی‌های ضوابط و مقررات طرح‌های توسعه شهری ایران بود. روش‌شناسی: گردآوری داده‌ها به روش پژوهش اسنادی، در قالب کدهای باز مرتبط با انتقادات، ناکارآیی‌ها و پیشنهادها مطرح‌شده در 200 سند نوشتاری بین سال‌های 1379 تا پایان 1400 انجام و بر پایه کدهای منتج از مطالعات اسنادی، مصاحبه‌های ساختاریافته با 18 خبره شهرسازی و 3 خبره حقوق، سازمان‌دهی و کدگذاری محوری، انتخاب کدها و مقوله‌بندی در پیروی از روش پژوهش داده‌بنیاد و به‌کمک نرم‌افزار Access 2016انجام شد که فرآیند و نتایج پژوهش با مشارکت 5 تن از خبرگان فوق و ارزیابی بر اساس 9 پرسش کرسول تایید شد. یافته‌ها: ریشه ناکارآیی‌های یادشده به ترتیب اهمیت برمی‌گردد به مقوله یا زمینه‌های «دیدمان»، «ساختار و سازمان حکمروایی»، «نظام تدوین و تصویب و اجرا»، «قوانین-ضوابط و مقررات»، «نهاد برنامه‌ریزی» و «مراجع قانون‌گذار» که هرکدام دارای مقوله‌های ریزتر بوده و کدهای محوری آنها به ترتیب «پایگاه نظری»، «نیروی انسانی»، «کاستی نظری»، «نارسایی قوانین فرادست»، «کاستی عناصر نهادی» و «کاستی‌های رویکردی و نظری» بود. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاکی از این است که کاستی‌ها و ناکارآیی‌های ضوابط و مقررات طرح‌های توسعه شهری ایران دارای ریشه‌های چندگانه‌ای است و با روشن‌شدن آن، راه برای اصلاح آنها باز می‌شود. محور شش زمینه برسازنده به ترتیب «گذار پارادایمی»؛ «سیاسی‌کاری و عدم همکاری و هماهنگی»؛ «مشارکت»؛ «ماهیت میان‌رشته‌ای قوانین شهرسازی»؛ «ناهماهنگی عناصر» و «ناهماهنگی دیدگاهی و رویکردی» است که به‌کمک «نارسایی در واژگان و نبود زبان مشترک» زمینه‌ساز ناکاری‌ها شده است.
Nazemi A, Seyedalhoseni S, Daneshvar M, Saghatoleslami A. Discovering the Roots of the Inefficiencies of the Rules and Regulations of Iran's Urban Development Plans. GeoRes 2022; 37 (3) : 1 URL: http://georesearch.ir/article-1-1346-fa.html
ناظمی عباس، سیدالحسینی سیدمسلم، دانشور مریم، ثقه الاسلامی عمیدالاسلام. ریشه‌یابی ناکارآیی‌های ضوابط و مقررات طرح‌های توسعه شهری ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. 1401; 37 (3) :305-312
