اهداف: توسعه ساخت پروژههای بزرگمقیاس، شکل شهرها را دستخوش دگرگونی به سوی هدفهای ویژه و بر اساس دیدگاههای اقتصادی و سیاسی مسلط بر سیاستگذاری و برنامه ریزی در شهرها نموده است. هدف پژوهش، بررسی و تحلیل فضایی ابرپروژههای ساختمانی مشهد و تبیین نیروها و دینامیزمهای سازنده این پروژهها در چارچوب رویکرد اقتصاد سیاسی فضا بود.
روششناسی: پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر در سال ۱۳۹۹ در شهر مشهد انجام شد. ۱۶۴ پروژه بزرگمقیاس شهری با استناد به دیدگاههای نظری و از طریق تکنیک دلفی مبتنی بر نظرات ۵۰ نفر از نخبگان و خبرگان موضوع، دینامیزمهای سازنده شناسایی و طبقهبندی شده و مدل ارایه شد. برای آزمون مدل پنجعاملی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری، روابط بین متغیرها و تعمیم نتایج پرداخته شد. اطلاعات با استفاده از نرمافزارهای SPSS ۲۶ و SmartPLS ۳ و تحلیل عاملی تاییدی و آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: براساس نتایج تحلیل عاملی تاییدی، الگو، برازش قابل قبولی با دادهها داشت. در سطح فراملی عامل سیاستگذاری مدیریتی و برنامهها با بار عاملی (۰/۷۴۵)، در سطح ملی-منطقهای عامل نهادی-تشکیلاتی با بار عاملی (۰/۸۰۲) و در سطح محلی عامل اقتصادی-سیاسی با بار عاملی (۰/۷۷۲) در مرتبه اول اهمیت قرار دارند. مدل از روایی و پایایی برخوردار بود.
نتیجهگیری: نتایج تحلیلهای پژوهش بر مبنای فلسفه ایجاد ابرپروژههای ساختمانی در مشهد در چارچوب پنج عامل شناسایی و تثبتشده، نشانگر نقش پیشران دینامیزمهای سیاستگذاری در سطح فراملی، نیروهای نهادی-تشکیلاتی در سطح ملی-منطقهای و نیروهای اقتصادی و سیاسی در سطح محلی است.