Afarand Journals

Geographical Research

eISSN : 2538-4384
pISSN : 1019-7052
Persian
Language
Geographical Research is Published in Persian Fulltext.
دوره 28، شماره 1 - ( 1392 )                   جلد 28 شماره 1 صفحات 106-75 | برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:

Print XML English Abstract PDF HTML

History

دریافت: 1397/3/19 | پذیرش: 1397/3/19 | انتشار: 1397/3/19
How to cite this article
Zangiabadi A, Bahari I, Ghaderi R. Spatial Analysis and Ranking of the Health Indicators Using GIS . GeoRes 2013; 28 (1) :75-106
URL: http://georesearch.ir/article-1-510-fa.html
زنگی آبادی علی، بهاری عیسی، قادری رضا. تحلیل فضایی و سطح بندی شاخص های بهداشتی- درمانی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: شهرستان های استان آذربایجان شرقی). فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. 1392; 28 (1) :75-106

URL: http://georesearch.ir/article-1-510-fa.html

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
تحلیل فضایی و سطح بندی شاخص های بهداشتی- درمانی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: شهرستان های استان آذربایجان شرقی)
Authors علی زنگی آبادی*1، عیسی بهاری2، رضا قادری3
1- دانشگاه اصفهان ، Dr_adelz@yahoo.com
2- دانشگاه اصفهان
3- دانشگاه پیام نور ارومیه
چکیده   (4652 مشاهده)
عموماً سطح توسعه یافتگی در بین بخش های مختلف اقتصادی یک کشور همانند مناطق آن یکسان نمی باشد، بلکه در بخشهای آموزشی، خدمات بهداشت و درمان، خدمات و رفاه اجتماعی، کشاورزی و صنعت یک کشور عدم تجانس و ناهمگنی به چشم می خورد. یکی از مسایل و معضلاتی که پیش روی برنامه ریزان منطقه ای وجود داشته، رشد و توسعه نابرابر مناطق است، به طوری که با نگاه به توزیع فضایی خدمات در مناطق مشخص می شود که این فعالیت ها به شکل متوازنی توزیع نشده اند. به همین خاطر از جمله معیارهای معمول در برنامه ریزی منطقه ای، سطح بندی نواحی بر اساس برخورداری از شاخص های مختلف توسعه است. خدمات بهداشت و درمان یکی از ارکان اصلی توسعه محسوب می شوند و ارائه خدمات بهداشت و درمان در مناطق مختلف باعث کاهش فقر می شود، لذا شرایط را جهت تربیت و رشد سرمایه انسانی و توسعه اقتصادی و اجتماعی در مناطق مختلف کشور را فراهم می نماید. پژوهش حاضر با بهره گیری از دو تکنیک تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای و استفاده از 22 شاخص بهداشتی به تحلیل و سطح بندی شاخص های بهداشتی- درمانی شهرستان های استان آذربایجان شرقی می پردازد. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی، تحلیلی و علی و از نوع کاربردی- توسعه ای می باشد و جهت تهیه نقشه ها از نرم افزار Arc/GIS بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد شاخص های بهداشت و درمان در استان آذربایجان شرقی به صورت متوازن توزیع نشده و اختلاف فاحشی بین شهرستان های استان از نظر توسعه خدمات بهداشتی ملاحظه می شود. شهرستان های تبریز و جلفا به ترتیب در بالاترین و پایین ترین سطح قرار گرفته اند و نتیجه به کارگیری تکنیک تحلیل عاملی، شهرستان ها را در 4 سطح ورا توسعه، فرا توسعه، میان توسعه و فرو توسعه قرار داده که شهرستان تبریز در سطح ورا توسعه و شهرستان های آذرشهر، بناب، جلفا، چاراویماق، ورزقان، هریس و هشترود در سطح فرو توسعه واقع شده اند. با استفاده از تکنیک تحلیل خوشه ای و ترسیم نمودار دندروگرام، شهرستان های استان در 4 گروه همگن طبقه بندی شده اند. در پایان نیز پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت نواحی محروم ارائه گردیده است. 
واژه‌های کلیدی:
سطح بندی، شاخص توسعه بهداشت و درمان، تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای، استان آذربایجان شرقی
فهرست منابع
1. آسایش، حسین (۱۳۸۵) اصول و روش های برنامه ریزی روستایی، تهران: انتشارات پیام نور، ص ۱۹۵
2. آهنگری، عبدالحمید و مسعود سعادت مهر (۱۳۸۶) مطالعه تطبیقی سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان لرستان به تفکیک بخش های اقتصادی و اجتماعی، مجله دانش و توسعه، شماره ۲۱، صص ۱۹۴-۱۵۹.
3. احمدی، علی محمد (۱۳۸۴) توسعه صنعتی و نابرابریهای منطقه ای استان لرستان، سصازمان مدیریت و برنامه ریزی استان لرستان.
4. امینی، نجات، حسین یدالهی و صدیقه اینانلو (۱۳۸۵) رتبه بندی سلامت استان های کشور، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره ۲۰، صص ۲۷-۴۸.
5. باقیانی مقدم، محمدحسین و محمد حسن احرام پوش (۱۳۸۳) اصول و کلیات خدمات بهداشتی، یزد: انتشارات شبنم دانش با همکاری انتشارات چراغ دانش، ص ۲۰۸.
6. پاپلی یزدی، محمدحسین و محمد امیر ابراهیمی (۱۳۸۱) نظریه های توسعه روستایی، تهران: انتشارات سمت، ص ۳۰۶.
7. پاپلی یزدی، محمدحسین و حسین رجبی سناجردی (۱۳۸۲) نظریه های شهر و پیرامون، تهران : انتشارات سمت، ص ۳۷۸.
8. تقوایی، مسعود و صفر قائد رحمتی (۱۳۸۵) تحلیل شاخص های توسعه فرهنگی استان های کشور، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره ۷، صص ۱۱۷-۱۳۲.
9. حسین زاده دلیر، کریم (۱۳۸۴) برنامه ریزی ناحیه ای، تهران : انتشارات سمت ص ۲۵۳.
10. حق پرست، حسن و اسفندیار معینی (۱۳۸۳) اقتصاد بهداشت « دیدگاه و نظریات»، تهران: فصلنامه تامین اجتماعی، سال ششم، شماره ۱۶، صص ۳۳-۵۰.
11. حکمت نیا، حسن و میرنجف موسوی (۱۳۸۳) بررسی و تحلیل روند تغییرات سطوح توسعه و نابرابریهای ناحیه ای در استان یزد (۱۳۵۵- ۱۳۷۵(. مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره هفتم، صص ۱۰۱- ۱۱۲.
12. حکمت نیا و میرنجف موسوی (۱۳۸۵) کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه ای، یزد: انتشارات علم نوین، ص ۳۲۰.
13. خاکپور، براتعلی (۱۳۸۵) سنجش میزان توسعه یافتگی دهستان های شهرستان شیروان به منظور برنامه ریزی ناحیه ای، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره هفتم، صص ۱۳۳-۱۴۵.
14. دی، ای، دواس (۱۳۷۶) پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نائبی، تهران: نشر نی، ص ۳۶۶.
15. زالی، نادر (۱۳۷۹) سطح بندی توسعه منطقه ای « نمونه موردی استان آذربایجان شرقی»، استاد راهنما: سیف الدینی، فرانک، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز، دانشکده هنر و معماری، گروه شهرسازی.
16. زیاری، کرامت الله (۱۳۷۹) سنجش درجه توسعه یافتگی فرهنگی استان های ایران، مجله نامه علوم اجتماعی، شماره ۱۶، صص ۹۱-۱۰۴.
17. زیاری، کرامت الله و اسحاق جلالیان (۱۳۸۷) مقایسه شهرستان های استان فارس براساس شاخص های توسعه ۱۳۵۵-۱۳۷۵، مجله جغرافیا و توسعه، شماره ۱۱، صص ۷۷-۹۶.
18. صباغ کرمانی، مجید (۱۳۸۰) اقتصاد منطقه ای «تئوری و مدل ها»، تهران: انتشارات سمت ص ۴۱۹.
19. صرافی، مظفر (۱۳۷۹) مبانی برنامه ریزی توسعه منطقه ای، تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی ، ص ۲۰۲.
20. ضرابی، اصغر، جمال محمدی و حمیدرضا رخشانی نسب (۱۳۸۷) تحلیل فضایی شاخص های توسعه خدمات بهداشت و درمان، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره ۲۷، صص ۲۱۳-۲۳۴.
21. طالبی، هوشنگ و علی زنگی آبادی (۱۳۸۰) تحلیل شاخص ها و تعیین عوامل موثر در توسعه انسانی شهرهای بزرگ کشور، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۶۰، مشهد، صص ۱۲۴-۱۴۲.
22. قدیری معصوم، مجتبی و کیومرث حبیبی (۱۳۸۳) سنجش و تحلیل سطوح توسعه یافتگی شهرها و شهرستان های استان گلستان، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره ۲۳، صص ۱۴۷-۱۷۰.
23. کلانتری، خلیل (۱۳۸۷) پردازش و تحلیل داده ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرم افزار SPSS، تهران: انتشارات فرهنگ صبا، ص ۳۸۸.
24. کلاین، پل (۱۳۸۰) راهنمای آسان تحلیل عاملی، ترجمه صدرالسادات و مینایی، تهران: انتشارات سمت، ص ۲۰۲.
25. کیم، جی ان، مولر و چالز (۱۳۸۱) مقدمه ای بر تحلیل عاملی و شیوه به کارگیری آن، ترجمه صادق بختیاری و هوشنگ طالبی، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان، ص ۱۱۲.
26. مرکز آمار ایران (۱۳۸۵) نتایج تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن استان آذربایجان شرقی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
27. مطیعی لنگرودی، حسن (۱۳۸۴) برنامه ریزی روستایی با تاکید بر ایران، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ص ۱۹۷.
28. موسوی، میرنجف و حسن حکمت نیا (۱۳۸۴) تحلیل عاملی و تلفیق شاخص ها در تعیین عوامل موثر بر توسعه انسانی نواحی ایران، مجله جغرافیا و توسعه، شماره ۶، صص ۵۵-۶۹.
29. مولایی، محمد (۱۳۸۷) بررسی و مقایسه درجه توسعه یافتگی بخش کشاورزی استانهای ایران طی سالهای ۱۳۷۳ و ۱۳۸۳، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره ۶۳، صص ۷۱-۸۸.
30. مهندسان مشاور DHV از هلند (۱۳۷۱) رهنمودهایی برای برنامه ریزی مراکز روستایی، ترجمه سیدجواد میر و دیگران، تهران: انتشارات وزارت جهاد سازندگی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی، ص ۵۴۵.
31. نیک پور، بهمن، سیدآصف زاده و مجلسی، فرشته (۱۳۶۸) مدیریت و برنامه ریزی بهداشت و درمان، تهران: انتشارات دانشکاه تهران، ص ۲۰۶.
32. نیک پور، بهمن (۱۳۵۸) بهداشت و درمان در روستاهای چهارمحال و بختیاری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ص ۲۱۲.
33. Attfield, R. & Wikins, B.(1992), International Justice and the Third Word, London, Routledge, 207 pages.
34. Bartholomew, D.J., & Knott, M. (1999). Latent variable models and factor analysis (Kendalls Library of Statistics, No.7, 2nd. Edition.). New York, NY:Edward Arnold, 464 pages.
35. Cox, N.:(2006) Factor analysis of the Shame Disclosure Scale, Unpublished M.A. Thesis, Chicago, University of Chicago, 121 pages.
36. Gallegos, M.T and Ritter. G.( 2005), A Robust method for cluster analysis, The Annals of Statistics, Vol. 33, No. 1, pp347- 380.
37. Joao, Oliveira, S. Maria, Manuela, L,M. Carlos Manuela, F,M.(2003). A Multivariate Methodology to Uncover Regional Disparities, European Journal of Operational Research, Vol. 145, PP. 121_135.
38. Kaufman, L. And Rousseeuw, P. J. (1990). Finding groups in data: An introduction to cluster analysis. New York: John Wiley and Sons, Inc, Pages342.
39. Mona L. Toms, Mark A. Cummings_Hill and David G. Curry.(2001),Using Cluster Analysis for Deriving Menu Structures for Automotive Mobile Multimedia Applications, SAE 2001 World Congress Detroit, Michigan. March 5_8,2001, Pages1-9.
40. www.ostan_as.gov.ir.