Persian
Language
Geographical Research is Published in Persian Fulltext.
دوره 29، شماره 2 - ( 1393 )
جلد 29 شماره 2 صفحات 38-15 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1397/1/22 | پذیرش: 1397/1/22 | انتشار: 1397/1/22
دریافت: 1397/1/22 | پذیرش: 1397/1/22 | انتشار: 1397/1/22
How to cite this article
Zarrabi A, Alizadeh J, Rahimi A, Babanasab R. Spatial Analysis and Prioritization of Cities of West Azerbaijan for Information and Communication Technology Development and Digital Divide Reduction. GeoRes 2014; 29 (2) :15-38
URL: http://georesearch.ir/article-1-395-fa.html
URL: http://georesearch.ir/article-1-395-fa.html
ضرابی اصغر، علیزاده اصل جبار، رحیمی علیرضا، بابانسب رسول. تحلیل فضایی و اولویت بندی شهرستان های آذربایجان غربی به منظور توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاهش شکاف دیجیتال . فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. 1393; 29 (2) :15-38
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Authors
اصغر ضرابی*1، جبار علیزاده اصل2، علیرضا رحیمی2، رسول بابانسب2
1- دانشگاه اصفهان ، aszarrabi@yahoo.com
2- دانشگاه اصفهان
2- دانشگاه اصفهان
چکیده (4489 مشاهده)
در عصر حاضر فناوری اطلاعات و ارتباطات با غلبه بر محدودیت های زمانی و مکانی، به عنوان محور و کلید توسعه پایدار و مهم ترین معیار توسعه یافتگی، سیمای جهان و الگوهای زندگی را دست خوش تغییر کرده و در واقع هم علت و هم معلول توسعه به شمار می رود. شناخت و بهره گیری صحیح از فرصت های جدیدی که این پارادایم حاکم بر توسعه، به عنوان نیرومندترین ابزار توانمندسازی و برابر سازی در زمینه توسعه پایدار، جهت پیشبرد اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... برای شکل بخشیدن به عصر آینده ارایه می دهد مستلزم آگاهی و همراهی با این موج انقلابی است چرا که اندکی غفلت فرصت ها را به دیگران خواهد سپرد. در این میان رفع شکاف دیجیتال میان مناطق و اطمینان از دسترسی عمومی و یکسان واحدهای جغرافیایی جهت توسعه یکپارچه و همگون آن ها در درازمدت و ایجاد عدالت فضایی و جغرافیایی، باید به عنوان یکی از مهم ترین اولویت های برنامه ریزی در زمینه توسعه ICT قرار گیرد. بدین منظور، در این پژوهش با استفاده از مدل TOPSIS و آزمون های آماری، توسعه یافتگی شهرستان های آذربایجان غربی از نظر شاخص های فناوری ارتباطات و اطلاعات در سال 1387 مورد سنجش، رتبه بندی و سطح بندی قرار گرفتند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در مجموع شهرستان های آذربایجان غربی از نظر شاخص های ICT با سطح توسعه یافتگی فاصله دارند و از نظر توسعه یافتگی ICT میان آن ها عدم تعادل و ناهمگونی و به عبارت دیگر «شکاف دیجیتال» وجود دارد؛ تا جایی که شهرستان ارومیه به عنوان رتبه اول از نظر توسعه یافتگی ICT نسبت به شهرستان چالدران به عنوان رتبه آخر، دو و نیم برابر توسعه یافته تر است. همچنین، توسعه یافتگی شهرستان های آذربایجان غربی از نظر ICT، با میزان جمعیت و به خصوص جمعیت شهری آن ها ارتباط مستقیم بالایی دارد. به منظور حذف و یا کاهش شکاف دیجیتال و ایجاد تعادل در زمینه توسعه در درازمدت، شهرستان های آذربایجان غربی جهت توسعه ICT اولویت بندی شده اند و پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در استان ارایه شده است.
واژه‌های کلیدی:
فهرست منابع
1. اذانی، مهری، رحیمی، علیرضا،کهزادی، اسفندیار و شهریاری، ذبیح اله. (۱۳۹۱) . برآورد شکاف دیجیتال میان شهرستان های استان اصفهان و اولویت بندی به منظور کاهش آن، پنجمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، تبریز.
2. افشاری، زهرا و شیبانی، ایمان .( 138۳). بررسـی اثـر فنـاوری اطلاعـات بـر نـابرابری جنسـیتی (مطالعـه مقطعـی بـین کشوری، ) مجله تحقیقات اقتصادی، ش ۶۶ (پاییز)، صص ۲۳ -۱.
3. آیت، سیدسعید و اعظمیـان، الهـه.(۱۳۹۰). تـأثیر فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات بـر توانمندسـازی زنـان روسـتایی، فصلنامه روستا و توسعه، سال چهاردهم، ش ۳ (پاییز)، صص 164-151.
4. البدوی، امیر و قپانچی، امیر حسین. (۱۳۸۶). طراحـی و سـاخت شـهر الکترونیکـی : مطالعـه مـوردی شـهر بریزبـان، ماهنامه توسعه کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات (تکفا)، سال پنجم، شماره دوم، صص: ۸۳-87 .
5. بهاری، نادر، انصاری، منوچهر و سهرابی، بابک.(۱۳۸۹). بررسـی نقـش فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات (ICT)در بهبود مدیریت فرهنگی (مطالعه موردی: سـازمان فرهنگـی هنـری شـهرداری تهـران ، ) نشـریه دانـش شناسـی (علـوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)، دوره ۳، ش 11 ،صص: . ۱۵-۱ .
6. پروانه، بهروز ، عامری سیاهویی، حمیدرضا و تقوی گودرزی، سـعید .( 1389) . گردشـگری الکترونیـک؛ راهکـاری نوین در توسعه کانون های شهری استان هرمزگان، فصلنامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، سال اول، ش ۲، (زمستان)، صص ۱۰۸ – ۸۹.
7. پور محمدی، محمدرضا و زالی، نادر . ( 1388). تحلیل نابرابریهای منطقه ای و آینده نگاری توسعه (نمونه موردی: استان آذربایجان شرقی )، نشریه علمی - پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال ۱۵، ش ۳۲، دانشگاه تبریز، صـص :۶۴ – ۲۹.
8. پورفرج، علیرضا ، عیسی زاده روشن، یوسف و چراغی، کبـری .(۱۳۸۷) . فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات، صـنعت گردشگری، رشد اقتصادی، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، ش13 (تابستان)، صص۴۶- ۶۶ .
9. ترابی، تقی و حـاجی حسـنی، فرزانـه . (1388) . تـأثیر فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات بـر یکپـارچگی اقتصـادی درکشورهای در حال توسعه منتخب، فصلنامه مدل سازی اقتصادی، ش ۲ (تابستان)، صص 172-۱۵۳.
10. تقوایی، مسعود و اکبری، محمود .(۱۳۸۹). به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطـات در عرصـه هـای آموزشـی و پژوهشی (مطالعه موردی: دانشگاه اصفهان)، جامعه شناسی کاربردی، سـال بیسـت و یکـم ، شـماره پیـاپی۳۸، ش ۲ (تابستان)، صص ۱۹ -۳۴ .
11. تقوایی، مسعود ، بابانسب، رسول و موسوی، چمران .(۱۳۸۹) . تحلیلی بر وضعیت فناوری اطلاعـات و ارتباطـات و نقش آن در مدیریت و برنامه ریـزی شـهری (مطالعـه مـوردی : شـهر نجـف آبـاد )، نشـریه جغرافیـا و برنامـه ریـزی (دانشگاه تبریز)، سال پانزدهم، ش ۳۱ ( بهار)، صص ۲۵ -۴۹.
12. حاتمی نسب، سیدحسن ، طالعی فر، رضا ، عسکری نژاد، منیره و دهقـانی، علـی .(۱۳۹۰). ارزیـابی دیـدگاه مـدیران در خصوص وضعیت شهر الکترونیک (مطالعه موردی: شهر الکترونیک یزد)، فصلنامه کاوش های مدیریت بازرگـانی، سال سوم، ش 5 (بهار و تابستان)، صص ۱-۲۶.
13. حج فروش، احمد و اورنگی، عبدالمجید .(۱۳۸۳). بررسی نتـایج فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات در دبیرسـتان هـای تهران، فصلنامه نوآوری های آموزشی، سال سوم، ش ۹(پائیز)، صص ۱۱-۳۱.
14. حضرتی لیلان، اکرم و خدیوی، اسداالله .( 1389 ). بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات (شهر الکترونیک) بـرساختار کالبدی شهر از دیدگاه کارکنان منطقه 1 شهرداری تبریز، فراسـوی مـدیریت ، سـال سـوم ، ش ۱۲، صـص ۱۳۵ -۱۵۷.
15. حکمت نیا، حسن و موسوی، میرنجف .(۱۳۸۵). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریـزی شـهری و ناحیـه ای، یزد: انتشارات علم نوین، ص 320.
16. حنفی زاده، پیام ، خدابخشی، محسن و حنفی زاده، محمدرضا .(۱۳۸۶). استخراج شـاخص هـای اصـلی انـدازه گیـری فناوری اطلاعـات و ارتباطـات : ایجـاد یـک مجموعـه یکپارچـه غنـی از شـاخص هـای اصـلی فنـاوری اطلاعـات و ارتباطات، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال دوم، ش ۵ (بهار)، صص: ۱-۳۳ .
17. حنیفی، یاسـین ، میرزاپـور، سـلیمان و کیـانی، اکبـر .(۱۳۸۶) . بررسـی شـکاف دیجیتـالی و تعـدیل آن در شـهرهای الکترونیکی ایران (نمونه موردی: تهران و زابل)، اولین کنفرانس بین المللـی شـهر الکترونیـک ، مرکـز همـایش هـا ی علمی جهاد دانشگاهی، تهران.
18. خانعلی پور واجارگاه، سکینه و آقابابـایی، حسـین .(۱۳۹۰). مـدیریت جـرم شـناختی خطـر جـرم از منظـر فنـاوری اطلاعات و ارتباطات، فصلنامه دانش انتظامی، سال دوازدهم، ش 2 ،صص 254-221.
19. خنجری عالم، امیر و کیانی، اکبر .(۱۳۸۶) . بررسی ارتباط شهر الکترونیک با روستای الکترونیک (با تأکید بر تعامل الکترونیکی دوطرفه و هوشمند در ایران) . اولین کنفرانس بین المللی شـهر الکترونیـک ، مرکـز همـایش هـا ی علمـی جهاد دانشگاهی، تهران.
20. رسولی نژاد، احسان و نوری، مهدی .(۱۳۸۸) . اثر فناوری اطلاعـات و ارتباطـات بـر اشـتغال ایـران، مجلـه تحقیقـات اقتصادی، ش 89 (زمستان)، صص ۱۰۷ -۸۱ .
21. ریاحی وفا، عباس و هدایتی، محمدرضا.(۱۳۸۵) . رتبه بندی و اولویت دهی روستاهای اسـتان تهـران جهـت تبـدیل دفاتر پستی روستایی به دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات با هدف توسعه روستایی و با استفاده از روش تاکسونومی عددی، فصلنامه روستا و توسعه، سال نهم، ش ۴ (زمستان)، صص ۱ -۳۶ .
22. زنگی آبادی، علی و علی حسینی، رحمان .(1387) . تحلیـل فضـایی فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات در کشـورهای جهان، جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 1 ،ش 1 ،صص ۵۶ -۶۹.
23. سلطانی، لیلا ، ضرابی، اصغر و علی زنگی آبادی.(۱۳۸۷) . بررسـی نقـش فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات در کـاهش تقاضای سفرهای شهری (نمونه موردی: شهر اصفهان)، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، ش 4 ،ص ۱ -۱۸.
24. سیف الدینی، فرانک ، حسینی، علی و احسانی فرد، علی اصغر .(1391). برنامه ریزی نوین کاربری اراضی شـهری بـا بهره گیری از ICT در ساماندهی شهری، نمونه موردی: شهر سمنان، نشریه تحقیقات کاربردی علـوم جغرافیـایی، سال دوازدهم، ش24 (بهار)، صص ۶۵-۸۲.
25. شاه محمدی مهرجردی، مهدی .( 1386) . کنترل ترافیک، نظم و امنیت الکترونیک، اولین کنفرانس بـین المللـی شـهر الکترونیک، مرکز همایش های علمی جهاد دانشگاهی، تهران.
26. شاه محمدی، غلامرضا ، محمدی مقدم، یوسف و عنایتی، علـی .(۱۳۸۹). بررسـی نقـش فنـاوری اطلاعـات در بهبـود آموزش دانشگاه علوم انتظامی، مطالعات مدیریت انتظامی، سال پنجم، ش۲(تابستان)، صص 250-228.
27. شیرمحمدی، مهدی و شامی، مهدی.(1382) . ارائه برنامه ای جهت کاهش شکاف دیجیتالی میـان منـاطق شـهری و روستایی، همایش کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا، پژوهشکده الکترونیک، دانشـگاه علـم و صـنعت ایران، صص: 340-337.
28. شاهیوندی، احمد، وارثی، حمیدرضا و محمـدی، محمـود .(۱۳۹۱). ارزیـابی توزیـع فضـایی شـاخص هـای فنـاوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق چهارده گانه شهرداری اصفهان، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشگاه علـوم و فنـاوری اطلاعات ایران، دوره 27 ،ش 4 ،صص ۹۰۶ – ۸۸۷ .
29. صالحی، محمد، فلاح وحید و قصابی، زهرا .(۱۳۸۹).تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر مدیریت تغییر، فصـلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، ش ۵ (پاییز). صص 116-105.
30. صیدائی، سید اسکندر ، دهقانی، امین و هدایتی مقدم، زهرا .(۱۳۸۹). سنجش عملکرد فناوری اطلاعات و ارتباطـات در مطالعه توسعه نواحی روستایی استان اصفهان، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال چهـاردهم، ش 17(تابستان)، صص ۵-۲۴.
31. طاهرخانی، مهدی (۱۳۸۶) . کاربرد تکنیک TOPSIS در اولویت بندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشـاورزی در مناطق روستایی، فصلنامه پژوهش های اقتصادی، سال ششم، ش ۳ (پاییز)، صص ۵۹ -۷۳.
32. عصاری آرانی، عباس و آقایی خوندابی، مجید .(۱۳۸۷) . اثر فناوری اطلاعات و ارتباطـات (ICT)بـر رشـد اقتصـادی کشورهای عضو اوپک (OPEC )، فصلنامه پژوهش های اقتصادی، سال هشتم، شماره دوم (تابستان)، صص ۶۳-۸۲ .
33. فتحی، سروش .(۱۳۸۹). رویکرد نظری بر توسعه پایدار روستایی مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، سال دوم، ش ۲( بهار)، صص ۴۷ – ۶۶ .
34. فتحیان، محمد .( 1385 ). مبانی و مدیریت فناوری اطلاعات، تهران : دانشگاه علم و صنعت ایران، ص 520.
35. فلکـی، ملیحـه ، شـعبانعلی فمـی، حسـین ، ایروانـی، هوشـنگ و موحـد محمـدی، حمیـد .( ۱۳۸۷). بررسـی نگـرش کارشناسان ترویج کشـاورزی در زمینـه بـه کـارگیری فنـاوری اطلاعـات در نظـام کشـاورزی ایـران ، علـوم و فنـون کشاورزی و منابع طبیعی، سال دوازدهم،ش ۴۳ (بهار)، صص 265-253.
36. قاسمی، جواد ، نظری، سعیده ، قارون، زهرا ؛ روحانی، حسین و قلی فر، احسان.( ۱۳۹۰). عوامل مؤثر بـر بـه کـارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات توسط کارگزاران ترویج کشاورزی استان خراسان رضوی، مجله تحقیقـات اقتصـاد و توسعه کشاورزی ایران، ش 1 ،صص 104-93.
37. کشتگری، منیژه و شاهوران، شهین .(۱۳۸۶). بررسی زیرساخت های مورد نیـاز جهـت انتقـال الکترونیکـی وجـوه از طریق موبایل در شهر الکترونیک، اولین کنفرانس بـین المللـی شـهر الکترونیـک ، مرکـز همـایشهـا ی علمـی جهـاد دانشگاهی، تهران.
38. لشکربلوکی، مجتبی و احمدی، مرتضی .(۱۳۸۶). طراحی مدل راهبردی برنامه جامع فناوری اطلاعات شهر تهران با رویکرد توسعه اطلاعاتی، اولین کنفرانس بین المللی شهر الکترونیک، مرکز همایشهـا ی علمـی جهـاد دانشـگاهی، تهران.
39. محمودزاده، محمود و اسدی، فرخنده. (۱۳۸۶). اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد بهره وری نیروی کار در اقتصاد ایران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، ش 43 ،صص 184-153.
40. محمودزاده، محمود و رزاقی، حسین . (۱۳۸۷). اثر سر ریز فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات بـر رشـد بهـره وری کـل عوامل تولید در کشورهای در حال توسعه منتخب، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، ش ۱( تابستان)، صص ۱-۲۱ .
41. مرکز آمار ایران، چکیده یافته های طرح آمارگیری از کارگاه های خدمات تلفن همراه - 1387 و چکیده یافته های طرح آمارگیری از کاربران اینترنت، 1387،www.amar.org.ir .
42. مطلق، معصومه و بهروزنیا، پرستو .(۱۳۸۸) . بررسی تأثیر فنـاور ی اطلاعـات و ارتباطـات (ICT)بـر توسـعه شـهری،مورد: اراک، پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال سوم، ش2 (تابستان)، صص ۳۸ -۷ .
43. مطیعی لنگرودی، سیدحسن ، رضوانی، محمدرضا ، فرجی سبکبار، حسنعلی و نعمتی، مرتضی .( ۱۳۸۹). تحلیل اثرات اجتماعی و اقتصادی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی (مطالعه مـوردی : بخـش مرکـزی شهرسـتان گرگـان) ، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا (انجمن جغرافیای ایران)، سال هشتم، ش ۲۶ (پاییز)، صص ۲۳ -۵۹ .
44. معمارنژاد، عباس و دیزجی، منیره .( ۱۳۸۹) . اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر تورم در کشورهای منتخب، نشـریه مدیریت بهره وری (فراسوی مدیریت) سال چهارم، ش 14 ، صص 210-183.
45. منتظرقائم، مهدی .(۱۳۸۱) . دمکراسی دیجیتالی و حکومت الکترونیکی، سیاست و حکومت در عصر تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی (ICTs) ، نامه علوم اجتماعی، ش 19 (بهار و تابستان)، صص 259-227.
46. مؤتمنی، همایون ، یوسفی، رضا ، معافی، سیده خدیجـه ، بریمـانی، ابوالقاسـم و نیـاز آذری، کیـومرث .(۱۳۸۸). تـأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر هویت دانشجویان، پژوهشنامه تربیتی دانشگاه آزاداسلامی واحد بروجرد، ش ۲۱ (زمستان) ،صص ۱۵۲ -۱۳۷ .
47. مؤمنی، مهدی و صابر، الهه. (۱۳۸۹). تعیین سطح توسعه یافتگی شـهر نـایین در اسـتان اصـفهان، فصـلنامه جغرافیـایی آمایش محیط، ش۱۰ ( پاییز) ، صص 180-161.
48. نوری، مرضیه .(۱۳۸۹). تحلیل شکاف دیجیتالی جغرافیایی بین کشـورهای اسـلامی، مجموعـه مقـالات چهـارمین کنگره بین المللی جغرافی دانان جهان اسلام ، زاهدان، ایران، صص۱ -۱۴.
49. نیکنامی، مهرداد .(۱۳۸۸). اهداف و راهبردهای کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطـات بـه منظـور توسـعه تـرویج کشاورزی ایران، پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، سال دوم، شماره 4 (زمستان)، صص ۴۱ -۵۰.
50. وارثی، حمیدرضـا ، بابانسـب، رسـول و اسـلامی پریخـانی، صـدیف .(۱۳۸۸). بررسـی نقـش و ضـرورت شـهرداری الکترونیکی در توسعه پایدار شهری، شهرداری ها، سال نهم، ش 97 ،صص۲۳ -۱۸ .
51. یزدان پناه، همایون و مستأجران، رحیم .(۱۳۸۷). طرح ارزیابی فناوری اطلاعات و ارتباطـات شـهرداری هـا، فصـلنامه مدیریت شهری، ش 22 (زمستان)، صص ۱۰۹ -۹۹.
52. یعقوبی، نورمحمد .(۱۳۸۹). روستای الکترونیک؛ رهیافت مبتنی بر فناوری اطلاعات در سیاست گذاری مـدیریت روستایی، فصلنامه علمی و پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال سوم، ش2 (زمستان)، صص ۱۰۴ -۹۵.
53. Kisla, Tarik, Arikan, Y. Deniz and Firat Sarsar (2009), The investigation of the usage of ICT in university lecturers’ courses, World Conference on Educational Sciences 2009, pp. 502-507.
54. Kubicek, Herbert (2002), The Digital Divide as a challenge for local communities, University of Bremen.
55. Patru, M (2002) information and communication technology in education, Unesco, pp. 1-148.
56. United Nations (2005); Human Development Report 2005, Published for the United Nations Development Program (UNDP), New York.
57. www.amar.org.ir.
58. www.ITU.INT.
59. Yusuf, M.O. and Onasanya, S.A. (2004), Information and communication technology and technology in tertiary institution. In E.A. Ogunsakin (Ed), Teaching in Tertiary Institutions pp.67-76.