اهداف: هدف این پژوهش، تهیه مدل عوامل زمینهساز بروز خلاقیت اجتماعی در محیط شهری و پهنهبندی مناطق شهری اهواز بر این اساس بود.
روششناسی: این پژوهش توصیفی کیفی-کمّی در سال ۱۴۰۱ در محدوده شهر اهواز به انجام رسید. مطالعه ادبیات حوزه پژوهش با استفاده از راهبرد سنتزپژوهی از نوع فراتحلیل انجام شد. پس از تایید و تهیه نسخه نهایی پرسشنامه، از ترکیبی از روش میدانی و بازدید از مناطق شهری و نیز سنجش نظرات شهروندان مناطق شهری استفاده شد. تعداد نمونه لازم که بر اساس جدول مورگان ۶۸۰ نفر برآورد شده بود، با استفاده از نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. بررسی دادهها با استفاده از روش تحلیل عاملی در نرمافزار SPSS ۲۳ انجام شد. برای وزندهی وضعیت شاخصهای مورد بررسی در هر یک از مناطق شهری از روش ویکور استفاده شد. برای پهنهبندی مناطق شهری از نظر خلاقیت شهری، وزنهای بهدستآمده در نرمافزار ArcGIS ۱۰.۸ به هر یک از مناطق افزوده و نقشه نهایی تهیه شد.
یافتهها: بستر مکان، ویژگیهای کلی اجتماعی، ویژگیهای اجتماعی بروز خلاقیت، ویژگیهای فردی و ویژگیهای اقتصادی، به عنوان ۵ بُعد اصلی بروز خلاقیت در مکانهای شهری استخراج شد. تحلیل عاملی اکتشافی منجر به شناسایی ۱۳ عامل شد که مجموعاً ۶۸.۵۴۶% واریانس کل پرسشنامه را تبیین میکردند. خلاقیت اجتماعی در مناطق ۱، ۲ و ۴ به ترتیب بسیار زیاد (۸/۰)، زیاد (۷/۰) و زیاد (۶/۰) بود. مناطق ۳ (۴۲/۰)، ۶ (۴/۰) و ۷ (۵/۰) از لحاظ وضعیت شاخص¬های خلاقیت اجتماعی در وضعیت متوسط و نیز مناطق ۸ و ۵ به ترتیب در وضعیتهای کم (۳/۰) و بسیار کم (۲/۰) قرار داشتند.
نتیجهگیری: وضعیت عوامل موثر بر بروز خلاقیت اجتماعی در مناطق شهری ۵ و ۸ اهواز نسبت به سایر مناطق نیاز به توجه ویژه دارد. در حالیکه وضعیت این عوامل در مناطق شهری ۱، ۲ و ۴ اهواز نسبت به سایر مناطق از وضعیت بهتری برخوردار است.