:: دوره 37، شماره 4 - ( 1401 ) ::
جلد 37 شماره 4 صفحات 427-417 برگشت به فهرست نسخه ها
شاخص‌های موثر بر تحقق الگوی کاربری زمین و گسترش آتی محدوده‌های شهری زاهدان در طرح توسعه جامع شهر
عطااله اکبری1، محمد اسکندری ثانی*2، مرتضی اسماعیل نژاد2
1- گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
2- گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
چکیده:   (575 مشاهده)
اهداف: طرح‌های جامع برای توسعه کالبدی موزون شهرها تهیه می‌شوند اما به دلیل مشکلات معمولاً در دستیابی به اهداف خود ناکامند. در پژوهش حاضر میزان تحقق الگوی کاربری زمین و ارتباط آن با رشد محدوده شهر زاهدان تهیه شد.
روش‌شناسی: این پژوهش کاربردی در سال ۱۴۰۰ در شهر زاهدان انجام شد. لیست شاخص‌های موثر با استفاده از سنجش نظرات کارشناسی و تعیین ضریب اهمیت (AHP) تهیه شد. در این زمینه، ۱۸ کارشناس با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شد. روند رشد مطلوب شهری در ۱۴۰۰-۱۳۸۰ با استفاده از همپوشانی شاخص‌های موثر در محیط GIS بررسی شد. شاخص‌های موثر بر تحقق الگوی کاربری زمین با استفاده از سنجش نظرات کارشناسی تهیه و ضریب اهمیت و وزن هر یک به ترتیب از طریق مدل AHP و ANP محاسبه و در نرم‌افزار BSC Designer ارزیابی نهایی انجام شد. پیش‌بینی روند رشد شهر تا سال ۱۴۵۰ با استفاده از تجزیه و تحلیل داده‌های مکانی در ArcGIS و مدل SLEUTH انجام شد.
یافته‌ها: محدودیت رشد مطلوب شهری بر مبنای شاخص‌ها در محدوده‌هایی از شمال و شرق حوزه مشاهده شد که وجود موانع در بخش‌هایی از غرب، جنوب و شرق زاهدان بر این محدودیت دامن زده است. ابعاد کالبدی (۲۸/۴۹%) و اجتماعی (۲۶/۳۲%) به ترتیب، بیشترین و کمترین توسعه در الگوی کاربری اراضی را داشته‌اند. تحقق الگوی کاربری کمتر از حد متوسط (۸۶/۴۱%) ارزیابی شد. شهر زاهدان بر اساس رشد ارگانیک و گرایش به جاده به صورت لبه‌ای توسعه‌یافته و رشد آتی شهر به صورت درونی و سپس در کناره‌های بافت موجود خواهد بود.
نتیجه‌گیری: طرح جامع شهر زاهدان کمتر از ۵۰% تحقق یافته است. این امر را می‌توان ناشی از فقدان ابزارهای قانونی و در نظر نگرفتن توسعه ابعاد موثر دانست. این موارد باید با استفاده از مشارکت گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌نفوذ در طرح‌ها برطرف شود تا طرح‌های شهری به تحقق بیشتری دست یابند.
 
واژه‌های کلیدی: الگوی کاربری زمین، طرح‌های توسعه، رشد شهر، مدل SLEUTH-3R، زاهدان
متن کامل [PDF 2701 kb]   (196 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: برنامه‌ریزی شهری
دریافت: 1401/6/16 | پذیرش: 1401/8/20 | انتشار: 1401/8/10


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 37، شماره 4 - ( 1401 ) برگشت به فهرست نسخه ها