اهداف: از آنجا که بافت تاریخی شهر قم دارای عناصر باارزش تاریخی، ظرفیت بالای گردشگری و سابقه فعالیتهای مهم اجتماعی، فرهنگی-مذهبی و اقتصادی است، ضرورت دارد به این بافتها بهعنوان یکی از اجزای مهم شهر توجه شود. هدف پژوهش ارایه راهکارهایی برای رسیدن به بازآفرینی کارآمد و پایدار بهمنظور ارتقاء منزلت اجتماعی و کارکردهای اقتصادی در محلات دروازه ری و بازار قم بود.
روششناسی: در این پژوهش توصیفی-تحلیلی که در سال ۱۴۰۰ انجام شد، ۲۰ متخصص و کارشناس فعال در حوزه بازآفرینی شهری در نظام مدیریت شهری قم شرکت نمودند. این تعداد شامل ۱۰ نفر کارشناس برای مصاحبه و ۱۰ نفر کارشناس دیگر برای پاسخ به پرسشنامه انتخاب شدند. روش تعیین حجم نمونه، کفایت تعداد نمونه و اشباع نظر افراد مصاحبه شونده بود. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از تحلیل محتوا و کدگذاری مقولات و تحلیل عاملی اکتشافی بود.
یافتهها: نتایج بهدستآمده از تحلیل عاملی اکتشافی که با دستهبندی و خروجی نهایی تحلیل کیفی، دارای اعتبار بودند و هر کدام از ضرایب یا بارهای عاملی، نشاندهنده این امر بودند که برای بازآفرینی پایدار و یکپارچه محلات دروازه ری و محدوده بازار ۵ عامل بهعنوان مولفه اصلی باید مد نظر قرار بگیرد. این ۵ عامل شامل اصلاح نظام مدیریتی، توجه به مشارکت گسترده مردم، هماهنگی بین بخشی، سیاستهای تقاضامحور و استفاده از نیروهای متخصص بود.
نتیجهگیری: نتایج بررسی محلات دروازه ری و بازار قم حاکی از آن است که نبود نگاه یکپارچه باعث شده است که بسیاری از مولفههای فرسودگی و زوال شهری بر طرحها و اقدامات بازآفرینی سایه افکنده و ساکنان این محلات به مرور زمان از صحنه برنامهریزی و سیاستگذاری کنار گذاشته شوند؛ بنابراین مهمترین اقدام برای رسیدن به بازآفرینی پایدار در این بافتها، اقدام یکپارچه و جامع است که میتواند نقش مهمی در موفقیت طرحها، برنامهها و پروژههای احیاء بافت فرسوده شهری داشته باشد.