اهداف: امروزه فرسایش خاک و تولید رسوب خطری برای انسان و حیات او بهشمار میآید، لذا در مناطقی که فرسایش خاک کنترل نمیشود خاکها به تدریج فرسایش یافته و حاصلخیزی خود را از دست میدهند. هدف از مطالعه حاضر مدلسازی رابطه بین میزان بار رسوب معلق با ویژگیهای ژئومورفیکی حوضه رودخانه نیرچای است.
روششناسی: در این تحقیق برای استخراج خصوصیات ژئومورفیک و ارتباط آن با رسوبدهی از سیستم اطالعات جغرافیایی استفاده شد. به منظور تعیین ارتباط بین خصوصیات ژئومورفیک با رسوب هر زیر حوضه از تحلیل رگرسیون چند متغیره گام به گام استفاده شد. نتیجه بررسی ارتباط بین خصوصیات ژئومورفیک با رسوب زیر حوضهها نشان داد مقدار رسوب تولیدی با حجم جریان و ضریب فرم حوضه، همبستگی مثبت داشته و در سطح 5% معنیدار بوده است. همچنین جهت شناسایی عوامل تأثیرگذار بر میزان رسوب حوضه از بین متغیرهای موجود از روش تحلیل مؤلفههای اصلی استفاده شد.
یافتهها: نتایج نشان میدهد از بین 25 متغیر موثر بر تولید رسوب، چهار عامل مساحت، ضریب فرم حوضه، محیط و دبی به ترتیب 37/78، 25/47، 18/50 و 11/22% از واریانس تمامی متغیرهای پژوهش را تبیین کند.
نتیجهگیری: در مجموع همه عوامل موثر چهار عامل استخراج شده نهایی توانستهاند 92/9% از واریانس تمامی متغیرهای پژوهش را تبیین کنند.