دوره 35، شماره 3 - ( 1399 )
جلد 35 شماره 3 صفحات 213-205 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1399/4/1 | پذیرش: 1399/5/3 | انتشار: 1399/5/3
دریافت: 1399/4/1 | پذیرش: 1399/5/3 | انتشار: 1399/5/3
Rights and permissions
Authors
مهرناز بهزادنیا1، مزدک دربیکی* 
2
2
1- گروه محیط زیست، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی-غیردولتی بهاران گرگان، ایران
2- گروه علوم و مهندسی محیط زیست، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران
2- گروه علوم و مهندسی محیط زیست، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران
چکیده (3191 مشاهده)
اهداف و زمینه‌ها: با توجه به حساسیت بوم‌شناختی ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره که با داشتن ارزش‌های زیباشناختی و آموزشی از تقاضای فراوان گردشگری برخوردار هستند، برآورد ظرفیت بُرد تفرج‌گاهی اهمیت دارد. هدف این پژوهش، برآورد ظرفیت برد طبیعت‌گردی در جزیره مهم آشوراده در شرقی‌ترین نقطه ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله بود.
روش‌شناسی: با بازدیدهای میدانی گسترده و بررسی نقشه‌های منطقه، از 456 هکتار از کل پهنه گردشگری مصوب آشوراده در طرح جامع مدیریت منطقه، ۳۴۶ هکتار به‌عنوان پهنه قابل استفاده برای بازدیدکنندگان گزینش شد. در گام بعد و با به‌کارگیری فرمول‌های معتبر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، سه گونه ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر برآورد شد. این ظرفیت با توجه به ویژگی‌های حساس بوم‌شناختی، اجتماعی و مدیریتی منطقه و نیز درنظر گرفتن 12 عامل محدودکننده (شامل شرایط اقلیمی، زیرساخت‌های گردشگری، ویژگی‌های بوم‌شناختی و مسایل اجتماعی) تعیین شد.
یافته‌ها: روی‌هم‌رفته و به‌شکل روزانه، ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر در همه ۳۴۶ هکتار پهنه مفید گردشگری متمرکز و گسترده جزیره آشوراده، به ترتیب 536000، 42529 و 6778 نفر بود. به شکل مشخص، ظرفیت برد موثر از دیگر عددها کمتر (نزدیک به 16% برد واقعی) و قابل استناد و اجرا بود.
نتیجه‌گیری: جزیره آشوراده توان مناسبی برای پذیرش طبیعت‌گردان دارد، ولی با توجه به ویژگی‌های مدیریت کنونی، پیشنهاد می‌شود شمار بسیار کمتری از طبیعت‌گردان در سرزمین باشند
روش‌شناسی: با بازدیدهای میدانی گسترده و بررسی نقشه‌های منطقه، از 456 هکتار از کل پهنه گردشگری مصوب آشوراده در طرح جامع مدیریت منطقه، ۳۴۶ هکتار به‌عنوان پهنه قابل استفاده برای بازدیدکنندگان گزینش شد. در گام بعد و با به‌کارگیری فرمول‌های معتبر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، سه گونه ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر برآورد شد. این ظرفیت با توجه به ویژگی‌های حساس بوم‌شناختی، اجتماعی و مدیریتی منطقه و نیز درنظر گرفتن 12 عامل محدودکننده (شامل شرایط اقلیمی، زیرساخت‌های گردشگری، ویژگی‌های بوم‌شناختی و مسایل اجتماعی) تعیین شد.
یافته‌ها: روی‌هم‌رفته و به‌شکل روزانه، ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و موثر در همه ۳۴۶ هکتار پهنه مفید گردشگری متمرکز و گسترده جزیره آشوراده، به ترتیب 536000، 42529 و 6778 نفر بود. به شکل مشخص، ظرفیت برد موثر از دیگر عددها کمتر (نزدیک به 16% برد واقعی) و قابل استناد و اجرا بود.
نتیجه‌گیری: جزیره آشوراده توان مناسبی برای پذیرش طبیعت‌گردان دارد، ولی با توجه به ویژگی‌های مدیریت کنونی، پیشنهاد می‌شود شمار بسیار کمتری از طبیعت‌گردان در سرزمین باشند
واژه‌های کلیدی:
فهرست منابع
1. Behzadnia M, Dorbeiki M, Maghsoudlo A, Hosseini M (2016). Nature tourism in biosphere reserves (case study: Miankaleh biosphere reserve). In: Proceedings of International Conference on Sustainable Tourism Development based on Ethno-Cultural Approach; Feb 15; Gorgan, Iran. [Persian]
2. Brown K, Turner RK, Hameed H, Bateman I (1997). Environmental carrying capacity and tourism development in the Maldives and Nepal. Environmental Conservation. 24(4):316-325. [DOI:10.1017/S0376892997000428]
3. Bruner AG, Gullison RE, Rice RE, Da Fonseca GAB (2001). Effectiveness of parks in protecting tropical biodiversity. Science. 291(5501):125-128. [DOI:10.1126/science.291.5501.125] [PMID]
4. Ceballos-Lascurian H. (1996). Tourism, ecotourism and protected areas: the state of nature-based tourism around the world and guidelines for its development. Gland, Switzerland: IUCN. [DOI:10.2305/IUCN.CH.1996.7.en]
5. Chenciner R, Magomedkhanov M (1992). Persian exports to Russia from the sixteenth to the nineteenth century. Iran. 30:123-130. [DOI:10.2307/4299875]
6. Dorbeiki M, Bahmanpour H, Mafi A (2013). Nature tourism management in Mountainous areas. Journal of Environmental Planning and Management. 2(4):55-68. [Persian]
7. Duarte P, Meneses R, Hawkins AJS, Zhu M, Fang J, Grant J (2003). Mathematical modeling to assess the carrying capacity for multi species culture within coastal waters. Ecological Modeling. 168(1-2):109-143. [DOI:10.1016/S0304-3800(03)00205-9]
8. Elahi Choren MA, Ramezanzadeh Lasbouei M, Einali J (2019). Estimation of physical, real and effective carrying capacity of tourism (the case of Nowshahr parks). New Perspectives in Human Geography. 11(4):582-599. [Persian]
9. Farhoodi R, Shoorcheh M (2004). Calculating tourism carrying capacity of Anahita Temple in Kangavar. Tourism Management Studies. 2(7):19-43. [Persian]
10. Heydari T, Meshkini A, Nemati T (2013). Quantitative estimation of tourism carrying capacity of Zanjanroud riverine. Geography and Environmental Planning. 24(3):75-92. [Persian]
11. Hoseinzadeh SR, Erfanian A (2015). Determining the carrying capacity of coastal tourism of Kish Island. Geography and Territorial Spatial Arrangement. 5(16):181-200. [Persian]
12. Jafari HR, Karimi S, Madah F (2007). Locating buffer zone by analyzing the pollution characteristics by GIS and RS in Miankaleh Wetland. Journal of Environmental Studies. 33(44):55-64. [Persian]
13. Jahani A, Shirani Sarmazeh N, Goshtasb Meygooni H, Etemad V (2018). The estimated carrying capacity of tourism in protected areas (case study: Qhamishloo National Park and Wildlife Refuge). Environmental Researches. 9(17):55-66. [Persian]
14. Jomepour M, Namayandeh A (2012). Assessing ecotourism potential and capacity of desert district of Maranjab, Kashan. Journal of Research and Rural Planning. 1(1):45-71. [Persian]
15. Leung YF, Spenceley A, Hvenegaard G, Buckley R, Groves C (2018). Tourism and visitor management in protected areas: guidelines for sustainability. Gland, Switzerland: IUCN. [DOI:10.2305/IUCN.CH.2018.PAG.27.en]
16. Lobo HAS, Trajano E, Marinho MDA, Bichuette ME, Scaleante JAB, Scaleante OAF, et al. (2013). Projection of tourism scenarios onto fragility maps: Framework for determination of provisional tourist carrying capacity in a Brazilian show cave. Tourism Management. 35:234-243. [DOI:10.1016/j.tourman.2012.07.008]
17. Mahdi A, Karimi D, Farshchi P, Panahi M (2020). Presentation of a model of site assessment and ecotourism planning in protected areas with an ecological carrying capacity approach. Geographical Researches. 35(1):43-54. [Persian]
18. Martire S, Castellani V, Sala S (2015). Carrying capacity assessment of forest resources: Enhancing environmental Sustainability in energy production at local scale. Resources, Conservation and Recycling. 94:11-20. [DOI:10.1016/j.resconrec.2014.11.002]
19. Masoodi M, Salman Mahini A, Mohammadzadeh M, Mirkarimi, SM (2016). Application of multi-criteria evaluation and GIS to ecotourism planning in protected areas (Case study: MianKaleh wildlife refuge). Journal of Natural Environment. 69(1):211-229. [Persian]
20. Moharamnejad N, Dorbeiki M (2007). Ecotourism Management in Jahannama Protected Area. Journal of Environmental Science and Technology. 9(3):71-82. [Persian]
21. Moharramnejad N, Rahnamai M, Dorbeiki M (2017). Application of A'WOT method in strategic management of sustainable tourism in a national park. Environmental Engineering and Management Journal. 16(2):471-480. [DOI:10.30638/eemj.2017.047]
22. Moradi A, Daneshpour A, Daneshvar M, Bahmanpour H (2019). Determine the carrying capacity of the tourism and recreational range of natural areas of Mashhad metropolis along the urban and sustainable urban planning. Geographical Researches. 34(3):445-454. [Persian] [DOI:10.29252/geores.34.3.445]
23. Movahedi S, Amani H, Banikamali S (2013). Identification and calculation of tolerance capacity areas prone to ecotourism development in Sabalan zone. Geography and Environmental Planning. 24(1):141-154. [Persian]
24. Nahrli D, Rezaei S (2002). Assessment and introduction of recreational carrying capacity. Journal of Environmental Studies. 28(29):101-112. [Persian]
25. Newsome D, Dowling R, Leung YF (2012). The nature and management of geotourism: A case study of two established iconic geotourism destinations. Tourism Management Perspectives. 2-3:19-27. [DOI:10.1016/j.tmp.2011.12.009]
26. Ohadi S, Dorbeiki M (2011). Environmental impacts of tourism activities on ecosystems and biodiversity of coastal areas: A case study of the Caspian Sea coasts. In: Proceeding of National Conference on Biodiversity Conservation and Indigenous Knowledge; Mar 01; International Center for Advanced Science and Technology and Environmental Sciences, Kerman, Iran. [Persian]
27. Parvaresh H, Parvaresh E, Parvaresh Z (2013). Estimating the physical, real and permissible carrying capacity of recreational boating for Mangrove Forests of Hara-e Rode Gaz International Wetland. Journal of Oceanography. 4(13):85-92. [Persian]
28. Rezaei P, Ghahramani N (2015). Evaluating carrying capacity in land-use planning of tourism complexes. Tourism Management Studies. 10(31):85-102. [Persian]
29. Sadeghi Chahardeh S, Eskandarinezhad I, Dehdar Dargahi M (2015). Estimation of nature tourism carrying capacity in mountains of Iran; the case of Sibchal, Khas Khani and Aghoozi. Geographical Journal of Tourism Space. 4(14):83-96. [Persian]
30. Saveriades A (2000). Establishing the social tourism carrying capacity for the tourist resorts of the east coast of the Republic of Cyprus. Tourism Management. 21(2):147-156. [DOI:10.1016/S0261-5177(99)00044-8]
31. Sayan MS, Atik M (2011). Recreation Carrying Capacity Estimates for Protected Areas: A Study of Termessos National Park. Ekoloji. 20(78):66-74. [DOI:10.5053/ekoloji.2011.7811]
32. Shayesteh K, Makhdom M, Yavari AR, Sharifi M, Jafari HR (2011). Recreational optimized management plan, a tool to apply carrying capacity concept in sustainable management of recreational areas. Environmental Researches. 2(3):65-76. [Persian]
33. Sheikh A, Jafari A, Yarali N, Sotoodeh A (2014). Estimating recreational carrying capacity of gheisary protected area in Chaharmahal & Bakhtiari Province. Iranian Journal of Applied Ecology. 2(5):51-64. [Persian]
34. Spenceley A, Snyman S (2017). Protected area tourism: progress, innovation and sustainability. Tourism and Hospitality Research. 17(1):3-7. [DOI:10.1177/1467358416646646]
35. The Ramsar Convention on Wetlands (2020). The list of wetlands of international importance. RCW.
36. Tirafkan M, Mirkarimi SH, Aghili SM (2013). Tourism carrying capacity assessment of camping in Miankaleh wildlife refuge. In; Proceeding of the First Conference of Environmental Planning and Conservation; Feb 21 Islamic Azad University of Hamadan Branch, Hamadan, Iran. [Persian]
37. UNESCO (2020). Biosphere reserves [Internet]. Paris: UNESCO [cited 2020 June 10].
38. Watson JEM, Dudley N, Segan DB, Hockings M (2014). The performance and potential of protected areas. Nature. 515:67-73. [DOI:10.1038/nature13947] [PMID]