دوره 30، شماره 4 - ( 1394 )                   جلد 30 شماره 4 صفحات 63-54 | برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:

Print XML English Abstract PDF HTML

History

Rights and permissions
1- گروه جغرافیای طبیعی،دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران
2- گروه جغرافیای طبیعی،ژئومورفولوژی،دانشگاه هرمزگان،بندرعباس،ایران
چکیده   (4381 مشاهده)

نظریه کاتاستروف، روش مناسبی را برای مدل‌سازی سیستم‌های دینامیکی که با تغییرات ناگهانی همراه هستند، ارائه می‌کند. از وقایع اقلیمی‌که تأثیرات زیادی بر پوشش گیاهی بیابان‌های ساحلی جنوب شرقی کشور بر جا گذاشت، طوفان گونو است؛ چنین بارش‌هایی با شدت کمتر در فروردین 1393 نیز در شهرستان جاسک به وقوع پیوست. این مقاله سعی دارد ارتباط بین وقایع اقلیمی‌حدی و تغییرات ناشی از آن‌ها در وضعیت خاک و پوشش گیاهی منطقه سدیچ - جگین به عنوان بخشی از جلگه غربی مکران را با فرایندهای ژئومورفولوژیک بادی منطقه مطالعه کند. داده‌های تحقیق شامل توزیع فضائی لندفرم‌های ژئومورفولوژی، آمار بارندگی منطقه و امتیاز عوامل سنگ‌شناسی، شکل اراضی، باد، خاک، پوشش گیاهی، اشکال فرسایش بادی، رطوبت خاک، نوع و پراکنش نهشته‌های بادی و مدیریت اراضی در هر یک از لندفرم‌ها است. از نقشه‌های زمین‌شناسی، توپوگرافی، تصاویر ماهواره‌ای، مدل اریفر و معادلات رابطه پوشش گیاهی با بارندگی نیز به عنوان ابزار استفاده شد. با استفاده از معادلات پوشش- بارندگی، تغییرات پوشش گیاهی منطقه در نتیجه وقایع اقلیمی‌طوفان گونو و بارندگی‌های فروردین 1393، برآورد گردید. فرسایش بادی در بازه زمانی قبل و بعد از وقایع گونو و بارش‌های فروردین 93 نیز با استفاده از مدل اریفر و معادلات پوشش- بارندگی مورد ارزیابی قرار گرفت. ابتدا تأثیر تغییرات ایجادشده در وضعیت پوشش گیاهی بر عملکرد فرسایش بادی منطقه محاسبه‌شده و سپس وضعیت جدید فرسایش بادی پس از وقایع حدی اقلیمی‌به کمک معادلات پوشش- بارندگی و مدل اریفر برآورد گردید. بر طبق یافته‌ها، وقایع بارشی استثنائی هرچند باعث کاهش فاحش رسوب‌دهی بادی لندفرم‌ها در جلگه غربی مکران شده است، لیکن این تغییر چنان بزرگ نیست که باعث تغییر در عملکرد فرسایشی باد بر سطح جلگه شود؛ لذا از منظر فرایندهای بادی نمی‌توان این وقایع را در شمار وقایع کاتاستروفی طبقه‌بندی کرد.

واژه‌های کلیدی:

فهرست منابع
1. احمدی، حسن،(1387)، ژئومورفولوژی کاربردی، جلد 2، بیابان-فرسایش بادی، انتشارات دانشگاه تهران.
2. اختصاصی، محمدرضا، (1385)، طرح کنترل کانون بحرانی سدیچ-هیمن، جلد 4 مطالعات فرسایش و رسوب، اداره کل منابع طبیعی استان هرمزگان.
3. اکبریان، محمد، (1382)، الحاقیه گزارش فرسایش و رسوب طرح تفضیلی اجرائی تثبیت شن و بیابان‌زدائی چنالی – سدیچ و
4. بیاهی، اداره کل منابع طبیعی استان هرمزگان.
5. دباغ، عبدالله، (1381)، طرح تفضیلی اجرائی تثبیت شن و بیابان‌زدائی چنالی – سدیچ و بیاهی، اداره کل منابع طبیعی استان هرمزگان.
6. سعدالدین، امیر، اخضری، داود، نورا، نادر، (1389)، پیش‌بینی اثرات سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی بر خطر فرسایش بادی جنوب دشت ورامین، پژوهش‌های حفاظت آب‌وخاک، 17:1، صص80-63.
7. شایان، سیاوش، یمانی، مجتبی، شریفی‌کیا، محمد، مقصودی، مهران، اکبریان، محمد، (1392)، پایش جابجایی توده‌های ماسه‌ای در پس‌کرانه‌های ساحلی نمونه موردی: ساحل غربی جلگه مکران، مجموعه مقالات دومین همایش انجمن ایرانی ژئومورفولوژی، صص17-13.
8. صالحی پورمیلانی، علیرضا، نژاد افضلی، کرامت، بیاتانی، فاطمه،(1391)، بررسی طوفان گونو و تأثیرات آن بر ژئومورفولوژی خطوط ساحلی دریای مکران با استفاده از سنجش‌ازدور، علوم زمین، 83، صص32-23.
9. عباسی‌نژاد، حسین، محمدی، شاپور،(1381) ، نظریه کاتاستروف و کاربرد آن در اقتصاد، پژوهش‌های اقتصادی ایران، 12، صص28-11.
10. عبدالهی، جلال، ارزانی، حسین، نادری، حسین، (1390)، بررسی تغییرات پوشش گیاهی تحت تأثیر نوسانات بارندگی در مراتع استپی منطقه ابراهیم‌آباد استان یزد، پژوهش‌های آبخیزداری (پژوهش و سازندگی)، شماره 90، صص72-68
11. کوک، آر. یو، دورکمپ، جی.سی.، (1378)، ژئومورفولوژی و مدیریت محیط، جلد دوم، ترجمه شاپور گوردرزی‌نژاد، انتشارات سمت.
12. مهندسین مشاور ره‌پویان سبز ایساتیس،(1385)، گزارش‌های پایه طرح کانون بحرانی فرسایش بادی سدیچ-هیمن، اداره کل منابع طبیعی استان هرمزگان.
13. لشکری، حسن، کیخسروی، قاسم، (1389)، تحلیل سینوپتیکی طوفان گونو و اثرات آن بر جنوب شرق ایران، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شماره 39، صص20-1.
14. محمودی، شبنم، (1384)، بررسی تغییرات طبیعی تپه‌های ماسه‌ای شرق جاسک در بازه زمانی 1383-1369، رامشت، محمدحسین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان
15. معتمد، احمد،(1379)، ژئومورفولوژی، جلد سوم (فرایندهای دامنه‌ای، آبراهه‌ای، ساحلی و بادی)، انتشارات سمت.
16. نادرصفت، محمدحسین، 1366، نظریه‌های اساسی در ژئومورفولوژی، رشد آموزش جغرافیا، 11، صص31- 25.
17. Bagnold, R.A., (1941), The Physics of Blown Sand and Desert Dunes. Methuen, London.
18. Chepil, W.S., Woodruff, N.P., (1963), The physics of wind erosion and its control. Advances in Agronomy 15, pp.211–302.
19. Davies, G.L. (1969), the Earth in Decay, a History of British Geomorphology, 1578-1878, American Elsevier, New York.
20. Evans, S.G., Clague, J.J. (1997), The impact of climate change on catastrophic geomorphic processes in the mountains of British Columbia, Yokon and Alberta.
21. Fritz, H.M., Blount, C., Sokoloski, R., Singleton, J., Fuggle, A., McAdoo, B. G., Moore, A., Grass, C., Tate, B.,(2007), Hurricane Katrina Storm surge distribution and field observations on the Mississippi barrier islands. Estuarine, Coastal and Shelf Sciences 74 (1–2), pp.12–20.
22. Goudie,A.S.,2006, Encyclopedia of geomorphology, v. 1 A-I, Routledge Taylor & Francis Group.
23. Greeley, R., Iversen, J.D., (1985),Wind as a Geological Process on Earth, Mars, Venus and Titan. Cambridge Planetary Science Series. Cambridge University Press, Cambridge.
24. Harper, R.J., Gilkes, R.J., Hill, M.J., Carter, D.J., (2010), Wind erosion and soil carbon dynamics in south-western Australia. Aeolian Research 1,pp. 129–141
25. Riksen, M., Brouwer, F., Graaff, J. D., (2003), Soil conservation policy measures to control wind erosion in northwestern Europe, Catena 52, pp.309–326
26. Van Dine, D.F. (1985), Debris flows and debris torrents in the southern Canadian Cordillera. Canadian Geotechnical Journal 22, pp. 44-68.
27. Whicker, J.J., Pinder, J.E., Breshears, D.D., (2007), Thinning semiarid forests amplifies wind erosion comparably to wildfire: Implications for restoration and soil stability, Journal of Arid Environments, 72 (2008) pp.494–508
28. Wolman, M.G., Miller, J.P., 1959. Magnitude and frequency of forces in geomorphic processes, The Journal of Geology, vol. 68, issue 1, pp. 54-74.