Geographical Research

اهداف و زمینه ­ها:تقریباً هیچ ناحیه­ای را در جهان نمی­توان یافت که تحت تاثیر فرآیندهای زمین­ ساختی قرار نگرفته باشد. از شاخص­های ریخت­ زمین­ ساختی حوضه آبریز به منظور بررسی زمین­ساخت فعال استفاده می­شود. ریخت­ سنجی را می­توان اندازه ­گیری کمی شکل چشم ­اندازهای روی زمین تعریف کرد که با استفاده از این اندازه­گیری­های کمی می­توان به شناسایی مناطق دارای تکتونیک فعال پرداخت. هدف از این پژوهش بررسی زمین­ساخت فعال در حوضه آبریز دزفول- اندیمشک با استفاده از پنج شاخص ریخت­ سنجی عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، برجستگی نسبی (Bh)، ضریب شکل (Ff)، انتگرال و منحنی فرازسنجی (Hi) و گرادیان طولی رود (SL) می­باشد. با انجام این پژوهش، میتوان به فرآیندهای فعال در حوضه دزفول- اندیمشک پی برد و از خسارت­های ناشی از بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله تا حدودی جلوگیری کرد.
روش ­شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و از محاسبات کمی استفاده شده است. برای محاسبه شاخص ­ها از نرم­ افزار GIS و مدل رقومی ارتفاعی (DEM) با دقت 30 متر استفاده شد. برای هر شاخص نقشه پهنه­ بندی در گستره مورد بررسی تهیه گردید و هر کدام از شاخص­های مذکور از نظر فعالیت زمین­ساختی به پنج رده فعالیت بسیار بالا، بالا، متوسط، کم و بسیار کم تقسیم شد. در نهایت با میانگین­ گیری از رده کل شاخص­ها، شاخصی نهایی به نام شاخص زمین­ساخت فعال نسبی (Iat) حاصل شد و گستره مورد بررسی به چهار رده فعالیت زمین­ساختی بسیار بالا، بالا، متوسط و کم تقسیم گردید.
یافته ­ها: در زیر حوضه­های منطبق بر گسل­های دورق، گسل پیشانی کوهستان، بخش­هایی از گسل­های لهبری، رام هرمز و بالارود، شاخص­های اندازه­ گیری شده مقادیر بالایی را نشان می­دهند که به دلیل فعالیت زمین­ ساختی بالای منطقه می­باشد.
نتیجه­ گیری:نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که فعالیت زمین  ­ساختی نسبی اخیر در حوضه دزفول- اندیمشک بالا و بسیار بالا است که به دلیل تأثیر گسل­های مذکور بر منطقه می­باشد.