دوره 31، شماره 1 - ( 1395 )                   جلد 31 شماره 1 صفحات 156-138 | برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:

Print XML English Abstract PDF HTML

History

دریافت: 1394/7/17 | پذیرش: 1395/2/4 | انتشار: 1395/3/28
Rights and permissions
"واگذاری اراضی ملی" پروژه‌ایی با هدف توسعه یا مجرایی برای زمین‌خواری در شمال ایران
Authors محمد عموزاد مهدیرجی1، غلامعلی جلالی*1، عباس علیپور2، محمد حسین پاپلی یزدی3، مهدی قربانی4
1- گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی ، دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران
2- مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی مازندران ،ایران
3- گروه جغرافیا ،دانشگاه تربیت مدرس،تهران ،ایران
4- دانشکده منابع طبیعی ،دانشگاه تهران،تهران ،ایران
چکیده   (7506 مشاهده)

اداره کل منابع طبیعی استان مازندران به استناد قانون واگذاری و احیای اراضی مصوب سال 1359 شورای انقلاب و آیین نامه‌های اجرایی مرتبط با آن و در قالب مواد 31 و32، و با هدف اشتغال زایی و کاهش بیکاری، کاهش روند تخریب منابع طبیعی و حفظ و نگهداری بهینه از آن و افزایش بهره­وری و توسعه اقتصادی اجتماعی مناطق روستایی، نسبت به واگذاری اراضی ملی به اشخاص حقیقی و حقوقی جهت اجرای طرح‌ها و فعالیت­های مختلف صنعتی و کشاورزی اقدام نموده است. اکنون پس از گذشت حدود سه دهه از تصویب و اجرای این قانون این تحقیق قصد دارد روند واگذاری­های اراضی منابع طبیعی و اثرات اقتصادی و اجتماعی آنرا در استان مازندران مورد ارزیابی قرار داده تا میزان تحقق پذیری اهداف پیش بینی شده اولیه را مورد مورد بررسی قرار دهد. از این رو تحقیق حاضر با عنوان ارزیابی روند واگذاری­های اراضی ملی در استان مازندران (طی دوره 1373 تا 1392) به دنبال انجام این مهم با استفاده از پژوهش توصیفی با روش پیمایشی انجام شده است می­باشد. جامعه آماری این تحقیق تعداد 586 فقره واگذاری در قالب اشخاص حقیقی و حقوقی بوده که در استان مازندران طی سال­های مذکور و در قالب مواد 31 و 32، زمین یا عرصه منابع طبیعی به آنها واگذار شده، تعداد 169 نمونه­ آماری تحقیق با استفاده از جدول مورگان ‌به صورت نمونه‌گیری تصادفی احتمالی غیر قضاوتی انتخاب و این افراد مورد پرسش­گری مستقیم قرار گرفتند. متغیر‌های مورد بررسی در این تحقیق عبارتند از: مساحت واگذاری اراضی منابع ملی و دولتی برای اجرای طرح‌ها. میزان اشتغال تحقق یافته در طرح‌های واگذار شده. بررسی عوامل و زمینه‌های موفقیت و عدم موفقیت طرح‌های واگذار شده. میزان تحقق اهداف واگذاری بوده است. پس از جمع آوری اطلاعات میدانی با استفاده از ابزار پرسش‌نامه، داده­های تحقیق وارد محیط نرم افزارSPSS شدند، یافته­های تحقیق به شکل جداول و نمودارهای آماری بدست آمدند. بر اساس نتایج بدست آمده میزان کل واگذاری­های اراضی انجام شده به مساحت 4709 هکتار، و شامل فعالیت­های بخش کشاورزی، صنعت و خدمات بوده است. بیشترین میزان واگذاری مربوط به فعالیت­های بخش کشاورزی است که حدود 56 درصد اراضی را شامل می­شود. برای انجام آزمون‌های آماری از روش Chi-square استفاده شد، در نهایت تجزیه و تحلیل روابط بین متغیرهای تحقیق صورت گرفت. نتایج بدست آمده از تحقیق حاضر نشان دادکه طرح واگذاری اراضی ملی به اشخاص حقیقی و حقوقی، نتوانسته است به اندازه کافی همه اهداف اولیه پیش بینی شده قانونی خود (ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و کاهش تخریب منابع طبیعی) را بدست آورد.

واژه‌های کلیدی:
واگذاری منابع ملی، منابع طبیعی، ماده 31 و 32، مازندران.
فهرست منابع
1. ابراهیمی، محمد رضا.(1385). ارزیابی خط مشی لایحه اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیای اراضی مصوب 31/2/1359 شورای انقلاب، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی، موسسه عالی آموزش و پرورش مدیریت و برنامه ریزی
2. احمدی زاده، سعید رضا. (1382). تعیین مدل‌های کمی اکولوژیک در محیطGIS. رساله دکتری جنگلداری، دانشگاه تربیت مدرس.
3. احمدی، فرزاد. حیدری، قدرت‌اله. (1394). بررسی آثار اقتصادی – اجتماعی و زیستی ناشی از‌ایجاد سد (مطالعه موردی: سد سنگ سیاه شهرستان دهگلان)، ششمین همایش ملی مرتع و مرتعداری ایران.
4. بشیری، عباس و همکاران. (1392). حقوق کاربری املاک و اراضی، تبیین مالکیت، انتقال، انتفاع، ارتفاق، تخصیص، بهره برداری، تملک انواع اراضی، انتشارات- تهران- جنگل، جاودانه 1391.
5. توحیدی، مقدم و همکاران. (1392). ارزیابی اثرات طرح ساماندهی خروج دام از جنگل بر جنگل نشینان (مطالعه موردی: جنگل عباس آباد)، فصل‌نامه علمی پژوهشی اکوسیستم‌های طبیعی ایران، سال سوم، شماره چهارم.
6. ثنایی طرقبه، مجید. (1389). "بررسی طرح‌های مرتعداری واگذار شده در استان خراسان"، تهران: وزارت جهادکشاورزی، مؤسسه پژوهش‌های برنامه ریزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی.
7. حیدری، عباس. (1386). نگاهی به مستند‌سازی اموال غیر منقول وزارت جهاد کشاورزی، دبیر خانه ستاد مرکزی مستند‌سازی اموال منقول وزارت جهاد کشاورزی، نشر تهران میثاق فرزانگان.
8. خلیقی سیگارودی، شهرام. (1383). بررسی میزان تاثیر تغییر کاربری اراضی بر مشخصات هیدرولوژیک آب‌های سطحی (مطالعه موردی در حوزه باراندوز چای استان آذربایجان غربی)، رساله دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، استاد راهنما مهدوی.
9. داداشی، علی و همکاران. (1391). ارزیابی روند واگذاری‌های اراضی ملی در استان گیلان طی سال‌های 1388 -1380، شماره مصوب پروژه: 90007-30-58-4، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان.
10. دبیر خانه مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1393). فصل‌نامه سیاست کلان و یژه جمعیت، سال سوم، شماره سوم.
11. سوسنی، جواد. (1388). کاربرد عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای در نماسازی تغییرات پوشش جنگل در زاگرس (مطالعه موردی: جنگل‌های منطقه کاکارضای استان لرستان)، فصل‌نامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 17، شماره 2.
12. رضایی، سید کمال و همکاران. (1393). بررسی (ارزیابی) اجرای طرح ساماندهی خروج دام خانوارهای جنگل نشین در جنگل‌های شمال کشور، فصل‌نامه علمی، اجتماعی، اقتصادی جنگل و مرتع، شماره 101.
13. رضوانی، علی اصغر. (1374). جغرافیا و صنعت توریسم. تهران: انتشارات پیام نور.
14. علاف آشتیانی، محسن. (1387). دستورالعمل اصلاحی ضوابط واگذاری اراضی منابع ملی و دولتی برای طرح‌های کشاورزی و غیر کشاورزی و قوانین و مقررات مرتبط با ان، ناشر سازمان امور اراضی، معاونت حفظ کاربری و توسعه اراضی.
15. شمس، احمد. (1394). نظام حقوقی اراضی ملی شده، نشر: تهران دادگستر.
16. مجموعه قوانین و مقررات سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور. (1372). دفتر حقوقی و بازرسی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور- تهران، ناشر: سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، چاپ دوم.
17. مجموعه قوانین منابع طبیعی. (1379). دفتر حقوقی و بازرسی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور- تهران، ناشر: سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور.
18. مهندسین مشاور DHV، از هلند. (1371). رهنمودهایی برای برنامه‌ریزی مراکز روستایی، سلسله انتشارات روستا و توسعه، 1371، شماره 10.
19. ملکی، حسین. (1367). جنگل‌ها و گسترش کویر‌های ایران، در رابطه با جامعه و فساد دولت‌ها، نشر‌آینده.
20. ­ Demsetz Harold., 1967. Toward a Theory of property rights; American, Economic Rewiew.
21. ­ Payne Geoffrey., 1996. URBAN LAND TENURE AND PROPERTY RIGHTS IN DEVELOPING COUNTRIES: A REVIEW OF THE LITERATURE.
22. ­ Demissie Fassil., 2015. land grabbing in Africa, The Race for Africa’s Rich Farmland.
23. ­ Semedo Maria Helena., 2007. Regional Office for Africa- FAO- Nature & Faune, Vol. 24, Issue 2.
24. ­ Tambi EmmanuelN., 2007. Land policies and their implications for agriculture, food security and nature conservation in Africa, Regional Office for Africa, FAO, Nature & Faune, Vol. 24, Issue 2.
25. ­ Yang Lifei., Wen Yali., Francisco X Aguilar., 2009. On the construction of collective forest tenure reform and forestry cooperative economic organization-based on the survey of sanming, nanping and lishui, Forestry Economics, vol. 5.
26. ­ Yang Lifei., Wen Yali and Francisco X Aguilar., 2013. Nonindustrial Family Fores Landowners' Stated Willingness-to-Participate in Forest Cooperatives in Southern China, International Journal of Forestry Researc, Article ID 983168.
27. ­ persha Lauren., 2011. Social and Ecological Synergy: Local Rulemaking, Forest Livelihoods, and Biodiversity Conservatio.
28. ­ Miller Matthew D., 2012. The impacts of Atlanta’s urban sprawl on forest cover and fragmentation, Applied geography.
29. ­ FAO., 1985. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Committee on Forest Development in the Tropics. Tropical forestry action plan.
30. ­ Khan MushtaqH., 2009. Governance Capabilities and the Property Rights Transition in Developing Countries.
31. ­ Meridian Willamette., 2013. West Bend Vegetation Management Project and Forest Plan Amendments, Deschutes National Forest Deschutes County, Oregon United States Department of Agriculture Forest Service.
32. ­ Zhang Rui., xiao Hongan., Zhang Wenxi., 2011. Influencing factors of householders' transferring out cultivated land under the background of urban and rural integration, Asian Agricultural Research.
33. ­ mathijs van Leeuwen., 2014. Renegotiating customary tenure reform – Land governance reform and tenure security in Uganda., land use policy.