Persian
Language
Geographical Research is Published in Persian Fulltext.
دوره 34، شماره 3 - ( 1398 )
جلد 34 شماره 3 صفحات 346-333 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1397/5/28 | پذیرش: 1398/5/7 | انتشار: 1398/6/16
دریافت: 1397/5/28 | پذیرش: 1398/5/7 | انتشار: 1398/6/16
How to cite this article
Nazari A H, Mirzaali M, Taleshi M. Effects of Economic Components on the Resilience of Flooded Villagers; a Case Study of Gorganrud Marginal Villages. GeoRes 2019; 34 (3) :333-346
URL: http://georesearch.ir/article-1-589-fa.html
URL: http://georesearch.ir/article-1-589-fa.html
نظری عبدالحمید، میرزاعلی محمد، طالشی مصطفی. اثرات مؤلفه‌های اقتصادی بر میزان تاب‌آوری روستاییان سیل‌زده؛ مطالعه موردی روستاهای حاشیه گرگانرود. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. 1398; 34 (3) :333-346
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Authors
عبدالحمید نظری*1، محمد میرزاعلی2، مصطفی طالشی2
1- گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد گنبدکاووس، دانشگاه پیام نور، گنبدکاووس، ایران
2- گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، مرکز تحصیلات تکمیلی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2- گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، مرکز تحصیلات تکمیلی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده (3879 مشاهده)
اهداف و زمینه‌ها: مطابق آمارهای جهانی، سیل تلفات و خسارات مالی عمده‌ای به جوامع بشری وارد کرده است. آسیب‌پذیری در مواجهه با مخاطرات طبیعی، ریشه در فقدان پس‌اندازها و سرمایه‌های مالی، ضعف و ناتوانی در دریافت و بازپرداخت تسهیلات بانکی و نیز عدم پوشش کافی بیمه در میان خانوارهای روستایی دارد و موجب تشدید خسارات و تلفات می‌شود. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل رابطه بین مؤلفه‌های اقتصادی و میزان تاب‌آوری روستاهای حاشیه گرگانرود در استان گلستان، در مواجهه با مخاطرات سیل بود.
روش‌شناسی: این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در 106 روستای واقع در حریم یک کیلومتری گرگانرود (22942 خانوار) انجام شد. 31 روستا و 318 خانوار به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی انتخاب و وارد مطالعه شدند. برای گردآوری داده‌ها از روش‌های اسنادی و میدانی به کمک پرسش‌نامه استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار ArcGIS استفاده شد.
یافته‌ها: خانوارهای روستایی ناحیه تپه‌ماهوری-مرتعی حوضه آبخیز گرگانرود به سبب غلبه فعالیت‌های بخش کشاورزی و کارگری، با میزان درآمد و پس‌انداز کمتر نسبت به نواحی جلگه‌ای-کشاورزی و کوهستانی- نگلی، در معرض انواع خسارات مالی و آسیب‌پذیری بیشتری در مواجهه با سیل بوده و از سطح تاب‌آوری پایین‌تری برخوردار بودند. از سویی، بین اکثر مؤلفه‌های اقتصادی جوامع روستایی نمونه مطالعاتی با میزان تاب‌آوری آنها رابطه معناداری وجود داشت؛ هرچند تاب‌آوری اقتصادی کل جامعه (با میانگین 64/2) نسبتاً ضعیف بود.
روش‌شناسی: این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در 106 روستای واقع در حریم یک کیلومتری گرگانرود (22942 خانوار) انجام شد. 31 روستا و 318 خانوار به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی انتخاب و وارد مطالعه شدند. برای گردآوری داده‌ها از روش‌های اسنادی و میدانی به کمک پرسش‌نامه استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار ArcGIS استفاده شد.
یافته‌ها: خانوارهای روستایی ناحیه تپه‌ماهوری-مرتعی حوضه آبخیز گرگانرود به سبب غلبه فعالیت‌های بخش کشاورزی و کارگری، با میزان درآمد و پس‌انداز کمتر نسبت به نواحی جلگه‌ای-کشاورزی و کوهستانی- نگلی، در معرض انواع خسارات مالی و آسیب‌پذیری بیشتری در مواجهه با سیل بوده و از سطح تاب‌آوری پایین‌تری برخوردار بودند. از سویی، بین اکثر مؤلفه‌های اقتصادی جوامع روستایی نمونه مطالعاتی با میزان تاب‌آوری آنها رابطه معناداری وجود داشت؛ هرچند تاب‌آوری اقتصادی کل جامعه (با میانگین 64/2) نسبتاً ضعیف بود.
نتیجه‌گیری: تاب‌آوری می‌تواند مقیاسی جهت بیان درجه انعطاف‌پذیری اقتصادی ساختار و اجزای جوامع روستایی در برابر مخاطرات محیطی، از جمله سیل باشد. با توجه به تفاوت‌های بنیادین مکان‌های روستایی مختلف حوضه آبخیز گرگانرود از نظر استقرار و ماهیت کارکردی، میزان تاب‌آوری این جوامع در برابر مخاطرات سیل نیز متفاوت است
واژه‌های کلیدی:
فهرست منابع
1. Adger WN (2000). Social and ecological resilience: Are they related? Progress in Human Geography. 24(3):347 364. [DOI:10.1191/030913200701540465]
2. Ainuddin S, Routray J (2012). Community resilience framework for an earthquake prone area in Baluchistan. International Journal of Disaster Risk Reduction. 2(1):25-36. [DOI:10.1016/j.ijdrr.2012.07.003]
3. Anabastani AA, Javanshiri M, Mahmoudi H, Astaneh Concierge MR (2018). Spatial analysis of resilience level of rural settlements against environmental hazards case study: Central section of Farvou county. Environmental Impact Analysis Spatial Analysis Journal. 5(1):17-38. [Persian] [DOI:10.29252/jsaeh.5.1.17]
4. Batica J, Gourbesvillea P (2016). Resilience in flood risk management- a new communication tool. Journal of Procedia Engineering. Elsevier Ltd. (154):811-817. [DOI:10.1016/j.proeng.2016.07.411]
5. Battista F, Bass S (2004). The role of local institution in reducing vulnerability to recurrent natural disasters and in sustainable livelihoods development. Consolidated report on case studies and workshop findings and recommendations. Rome: Rural Institutions and Participation Service (SDAR), FAO.
6. Bildan L (2003). Disaster risk management in Southeast Asia: An overview. Asian Disaster Preparedness Center (ADPC). Bangkok, Thailand.
7. Canada Economic Development (CED)(2000). The community resilience manual: A resource for rural recovery and renewal. British Columbia, Canada: The center for community enterprise.
8. Cutter SL, Barnes L, Berry M, Burton C, Evans E, Tate E, Webb J (2008). Community and regional resilience: Perspectives from hazards. Disasters and Emergency Management. CARRI Research Report1. Columbia: Hazards and Vulnerability Research Institute. pp. 1-19.
9. Cutter SL, Burton CG, Emrich CT (2010). Disaster resilience indicators for benchmarking baseline conditions. Journal of Homeland Security and Emergency Management. 7(1):1-24. [DOI:10.2202/1547-7355.1732]
10. Folke C (2006). Resilience: The emergency of a perspective for social ecological systems analyses. Global Environmental Change. 16(3):253-267. [DOI:10.1016/j.gloenvcha.2006.04.002]
11. Folke C, Carpenter SR, Walker B, Scheffer M, Chapin T, Rockström J (2010). Resilience thinking: Integrating resilience, adaptability and transformability. Ecology and Society. 15(4):20. [DOI:10.5751/ES-03610-150420]
12. Holling CS (2001). Understanding the complexity of economic, ecological, and social systems. Ecosystems. 4(5):390-405. [DOI:10.1007/s10021-001-0101-5]
13. Lotfi A, Asadollah Shahir M, Abbasi M (2014). Frequency analysis and flood damage in spatial and temporal scale of golestan province. Congress of Water and Watersheds. 10th National Conference on Watershed Management and Watershed Management. 2015, 18-19 February: Birjand, Birjand University. pp.1-10. [Persian]
14. Maguire B, Hagan P (2007). Disasters and communities: Understanding social resilience. The Australian
15. Journal of Emergency Management. 22(2):16‐20.
16. MirzaAli M, Nazari AH Ownegh M (2018). Measuring the physical dimension of rural resilience against flood case study: Gorganroud watershed basin. Journal Management System. 5(11):111-133. [Persian]
17. Mobaraki O, Lalehpour M, Afzali Grouh Z (2017). Evaluation and analysis of resilience dimensions and components in Kerman. Quarterly Journal of Geography and Development. 15(47):89-104. [Persian]
18. Naghdipoor Birgani M (2012). Investigating the wideness of reducing the effects of urban flooding case study: Ahwaz city. [dissertation] Ahvaz: Shahid Chamran University. [Persian]
19. Pimm SL (1984). The Complexity and Stability of Ecosystems. Nature. 307(5949):321-326. [DOI:10.1038/307321a0]
20. Rezaei MR (2010). Explaining resilience of urban communities to reduce the effects of natural disasters earthquake, case study: Tehran. [dissertation] Tehran: Tarbiat Modarres University. [Persian]
21. Rezaei MR (2013). Assessment of economic and institutional resilience of urban communities against natural disasters. Journal of Crisis Management. 2(1):27-38. [Persian]
22. Severi C (2016). Social sustainability and resilience of the rural communities: The case of soy producers in Argentina and the expansion of the production from Latin America to Africa. Agricultural sciences, Université d'Avignon, English, NNT:2016AVIG0674.
23. Shaw K, Maythorne L (2013). Managing for local resilience: Towards a strategic approach. Public Policy and Administration. 28(1):43-65. [DOI:10.1177/0952076711432578]
24. Smit B, Pilifosova O, Huq S, Challenger B, Burton I (2001). Adaptation to climate change in the context of sustainable development and equity. New York: Cambridge University Press.
25. UNESCAP Environment and Development Division (2008). Sustainability resilience and resource efficiency: Considerations for developing an analytical framework and questions for further development. UN Conference Centre. 2008, 22‐24 October: Bangkok.
26. Zhou H, Wang J, Wan J, Jia H (2010). Resilience to natural hazards: A geographic perspective. Natural Hazards. 53(1):21-41.
https://doi.org/10.1007/s11069-010-9513-x
https://doi.org/10.1007/s11069-009-9406-z [DOI:10.1007/s11069-009-9407-y]
ارسال پیام به نویسنده مسئول