دوره 31، شماره 2 - ( 1395 )                   جلد 31 شماره 2 صفحات 75-62 | برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:

Print XML English Abstract PDF HTML

History

دریافت: 1394/12/20 | پذیرش: 1395/4/28 | انتشار: 1395/6/28
Rights and permissions
تحلیل توزیع فضایی خدمات آموزشی سطح شهر یزد
Authors محمد حسین سرایی1، فرزانه دستا*2، مهین حاضری1
1- گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری ،دانشگاه یزد، یزد، ایران
2- گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری ،دانشگاه پیام نور، یزد، ایران
چکیده   (4997 مشاهده)

امروزه تلاش‌های زیادی در جهت بالا بردن کیفیت زندگی و برقراری عدالت اجتماعی و حرکت به سوی توسعه پایدار در سطح شهرها صورت پذیرفته است و در این میان برخورداری مناسب شهروندان از خدمات و داشتن دسترسی مناسب به این خدمات می‌تواند نقشی مهم در رسیدن به اهداف فوق داشته باشد. شهر یزد در زمره شهرهایی است که در آن توزیع فضایی خدمات شهری از جمله خدمات آموزشی به طور مناسب و مکفی صورت نگرفته است.بر این اساس این مقالهبا هدف تحلیل توزیع فضایی مراکز آموزشی در نواحی شهر یزد و در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی به سنجش درجه توزیع متعادل با استفاده از ضرایب آنتروپی و جینی و نیز تعیین الگوی پراکنش مراکز آموزشی از ضرایب موران،G عمومی و تحلیل نزدیکترین همسایگی بر اساس تکنیک‌های مربوط به خود همبستگی فضایی پرداخته است. داده‌های مورد نیاز نیز به روش کتابخانه‌ای و با مراجعه به منابع و سازمان‌های مربوطه گردآوری شدکه داده‌ها شامل جمعیت و مساحت نواحی ۸گانه شهر یزد و اطلاعات مربوط به آن‌ها است. نتایج نشان داد: مقداری نابرابری در توزیع مراکز آموزشی شهر یزد وجود دارد. الگوی توزیع آنها از نوع تصادفی به سمت الگوی خوشه‌ای با تمرکز بالا (نقطه داغ) است که بیانگر این است که فضاهای با دسترسی بالادر مجاور یکدیگر متمرکز شده‌اند، در حالی که فضاهای با دسترسی پایین چندان پیوستگی ندارند.

واژه‌های کلیدی:
توزیع فضایی، خدمات آموزشی، عدالت اجتماعی، شهر یزد .
فهرست منابع
1. ابونوری، اسمعیل، اسناوندی، اسماعیل (1384)، برآورد و ارزیابی سازگاری شاخص‌های نابرابری اقتصادی با استفاده از ریزدانه‌ها در ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 7، صص 171-209.
2. ادیبی سعدی‌نژاد، فاطمه، کریمی، ببراز، حق‌پناه، یعقوب، ابوذری، پانته‌آ (1390)، ارزیابی توزیع فضایی مدارس ابتدایی شهر اسلامشهر با استفاده سامانه اطلاعات جغرافیایی، فصلنامه علمی پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره3، صص164-151.
3. اسمیت، دیوید (1381)، کیفیت زندگی، رفاه و عدالت اجتماعی، ترجمه حسین حاتمی‌نژاد و حکمت شاه‌اردبیلی، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، سال هفدهم، شماره 186، صص173-160.
4. پورمحمدی، محمدرضا، جمالی، فیروز، تقی‌پور، علی‌اکبر (1389)، مکان‌یابی خدمات شهری با ترکیب سامانه اطلاعات جغرافیایی و AHP (نمونه موردی مدارس ابتدایی شهر شاهرود)، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 9، شماره 31، صص 118-91.
5. حاتمی‌نژاد، حسین، فرهودی، رحمت‌الله، محمدپورجابری، مرتضی (1387)، تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری (شهر اسفراین)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 65، صص 85-71.
6. حیدری نوشهر، نیر (1388)، بررسی توزیع خدمات شهری و بازتاب فضایی آن از دیدگاه عدالت اجتماعی (شهر اردکان)، حکمت‌نیا، حسن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور رضوانشهر.
7. خاکپور، براتعلی، باوان پوری، علیرضا (1388)، بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه یافتگی مناطق شهر مشهد، مجله دانش و توسعه (علمی- پژوهشی)، سال شانزدهم، شماره 27، صص 182-202.
8. رستمی، مسلم، شاعلی، جعفر (1388)، تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در شهر کرمانشاه، چشم‌انداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 9، صص 27-51.
9. رهنما، محمدرحیم،آقاجانی، حسین (1388)، تحلیل توزیع فضایی کتابخانه‌های عمومی در شهر مشهد، کتابداری و اطلاع رسانی، شماره 45، صص 7- 28.
10. رهنما، محمدرحیم، ذبیحی، جواد (1390)، تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچه دسترسی در مشهد، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 23، صص 5-26.
11. رهنما،محمدرحیم، عباس‌زاده، غلامرضا (1385)، مطالعه تطبیقی سنجش درجه پراکنش/فشردگی در کلان شهرهای سیدنی و مشهد، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره ششم، صص 101-128.
12. رهنما،محمدرحیم، عباس‌زاده، غلامرضا (1387)، اصول،مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر،چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
13. زیاری، کرامت‌الله (1390)، بررسی آسایش و امنیت در محله‌های شهر یزد، ص 1-11، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 76، صص1-11.
14. سرایی، محمدحسین، (1389)، تحولات بازارهای ایرانی- اسلامی (مطالعه موردی بازار یزد)، فصلنامه شهر ایرانی اسلامی، شماره دوم، صص 25-37.
15. سرایی، محمدحسین، مهدی حشمتی جدید، مریم بیرانوندزاده و سیامک شرفی، (1391)، مکان‌یابی فضاهای ورزشی در شهر خرم‌آباد با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، فصلنامه آمایش محیط، شماره 18، صص 85-108.
16. سرایی، محمدحسین،یحیی علیزاده شورکی (1388)، تاثیر کمیسیون ماده 5 بر مدیریت کالبدی شهر یزد، فصلنامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، سال اول، شماره 1، صص 73-83.
17. سرایی، محمدحسین، مؤیدفر، سعیده (1389)، بررسی میزان پایداری توسعه در شهرهای مناطق خشک با تاکید بر مولفه‌های زیست- محیطی: شهر اردکان، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 21، شماره 1، صص 47-76.
18. شکویی، حسین (1385)، دیدگاه های نو در جغرافیای شهری، تهران، سمت.
19. شکویی، حسین (1387)، اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، انتشارات گیتاشناسی، جلد اول.
20. شیعه، اسماعیل (1387)، مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، تهران: علم و صنعت.
21. صالحی‌فرد، محمد، علیزاده، سید دانا (1390)، بررسی اثرات مشارکت شهروندی در بهبود خدمات شهری با تأکید بر بازارهای روز (مطالعه موردی کلان‌شهر مشهد)، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 11،شماره 34، صص 26-1.
22. صبائی‌مهر، مهدیه (1389)، نقش اقلیم در توسعه کالبدی شهر یزد، علیجانی، بهلول، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور رضوانشهر.
23. ضرابی، اصغر، موسوی،میرنجف (1388)، بررسی کارکرد شهرهای کوچک در نظام شهری و توسعه منطقه‌ای، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شماره 2، صص 1-18.
24. عباسی، محمد رضا، (1388)، بررسی توزیع فضایی خدمات شهری در مناطق شهر شیراز (نمونه مراکز اموزشی شهر شیراز)، جغرافیا و مطالعات محیطی گروه جغرافیا، سال اول، پیش شماره دو، صص 45-54.
25. غروی الخوانساری، مریم، (1384)، مدرسه محله کانون فرهنگی- اجتماعی سازمان دهنده محله، نشریه هنرهای زیبا، شماره 21، تهران: دانشگاه تهران، صص67-75.
26. قزلباش، محمدرضا، فرهاد، ابوالضیاء (1364)، الفبای کالبد خانه سنتی یزد، چاپ اول، انتشارات وزارت برنامه و بودجه.
27. لی، جی، و دیوید وانگ، (1381)، تجزیه و تحلیل آماری با Arcview سامانه اطلاعات جغرافیایی، ترجمه محمدرضا حسین‌نژاد و فریدون قدیمی عروس محله، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ اول.
28. مرصوصی، نفیسه، (1383)، توسعه یافتگی و عدالت اجتماعی شهر تهران، پژوهشهای اقتصادی شماره 14، صص 19- 31.
29. مظفری، غلامعلی، بخشی زاده کلوچه، فاطمه، غیبی، محمد، (1390)، بررسی رابطه وضعیت پوشش گیاهی و میزان شیوع بیماری پوستی سالک جلدی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعه موردی سطح دشت یزد- اردکان، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 22، شماره پیاپی 44، شماره 4، صص 167-178.
30. مهدی‌زاده، جواد، پیرزاده نهوجی، حسین، امیری، مهین‌دخت، جهانشاهی، محمدحسین، تقی‌زاده مطلق، محمد، صراف‌زاده، هایده، (1386)، برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری، شرکت طرح و نشر پیام سیما.
31. مهندسین مشاور معماری و شهرسازی عرصه، (1385)، طرح جامع شهر یزد.
32. مهندسین مشاور آرمانشهر (1388)، طرح تفصیلی شهر یزد.
33. وارثی، حمیدرضا، قائدرحمتی، صفر، باستانی‌فر، ایمان، (1386)، بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیت (مناطق اصفهان)، دو فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره9، دانشگاه سیستان و بلوچستان، صص106-91.
34. وارثی، حمیدرضا زنگی‌‌آبادی، علی، یغفوری، حسین (1386)، بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیت، دو فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره9، دانشگاه سیستان و بلوچستان، صص 156-139.
35. وارثی، حمیدرضا، زنگی‌‌آبادی، علی، یغفوری، حسین (1387)، بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی موردزاهدان، جغرافیا و توسعه، شماره 11، صص 139-156.
36. Egger's, (2006), Determining a sustainable city model, Environmental modeling & software, 21, PP. 1235-1246.
37. Callens, I,Tyteca,d. (1994),Methods toward indicators of sustainable development for firms productive efficiency perspective,Ecological economics,28, PP. 41-53.
38. Getis, A. and Ord, J.K., 1992, The analysis of spatial association by use of distance statistics, Geographical Analysis, Vol. 3, No. 24, PP. 189-206.
39. 3Lee Jay and David Wong, (2005), Statistical Analysis with Arc View سامانه اطلاعات جغرافیایی New York: Wiley, 1st ed. 2001 (all page references are to this book), 2nd ed.
40. O’Sullivan and Unwin, Geographic Information Analysis, New York: John Wiley, 1st ed. 2003, 2nd ed. 2010.
41. Renani, M,Bastanifar, I, (2008), Cataplexy and justice,An inquiry of the distributive effect of the intervention on the cataplexy,Economical research review,7(4(27)), PP. 285-331.
42. Zhang, Ch., Luo, L., Xu, W., Ledwith, V., 2008, Use of Local Moran's I and GIS to Identify Pollution Hotspots of Pb in Urban Soils of Galway, Ireland, Science of the Total Environment, Vol. 398, No. 1-3, PP. 212-221.