دوره 29، شماره 1 - ( 1393 )                   جلد 29 شماره 1 صفحات 122-105 | برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:

Print XML English Abstract PDF HTML

History

دریافت: 1397/1/30 | پذیرش: 1397/1/30 | انتشار: 1397/1/30
Rights and permissions
طبقه بندی الگوهای همدیدی بارش زا و خشکسالی زا در ایران زمین
Authors ابراهیم فتاحی*1، ام السلمه بابائی فینی2
1- پژوهشکده اقلیم شناسی
2- گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده   (3474 مشاهده)
پدیده هایی نظیر سیل و خشکسالی بر اثر تغییر در فراوانی و ثاثیر گذاری الگوهای گردشی جو در یک منطقه ایجاد می شوند این الگوها نقش اصلی را در رخداد پدیده های محیطی به خصوص در مناطق معتدله دارند . برخی از الگوهای گردشی جو دوره های مرطوب و برخی دیگر باعث ایجاد خشکسالی و کم آبی می شوند . از اینرو طبقه بندی الگوهای بارش زا و خشکسالی زا و شناسایی کانون و شعاع فعالیت هر یک از الگوها در نواحی مختلف ایران می تواند در برنامه ریزیها موثر باشد.در تحقیق حاضر به منظور طبقه بندی الگوهای همدیدی بارش زا و خشکسالی زا ،ابتدا داده های میانگین روزانه مربوط به ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال و فشار تراز دریا از پایگاه NCEP/NCAR طی دوره آماری 2006-1950 استخراج شد . سپس با استفاده از روش های تحلیل مولفه های اصلی و تحلیل خوشه ای تمامی روزهای مورد مطالعه به هیجده گروه تقسیم بندی شد . نقشه های میانگین فشار سطح دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال برای هر یک از الگوهای های هوا ترسیم گردید. به منظور ارزیابی رابطه الگوهای گردشی جو با بارش، شاخص PI برای 54 ایستگاه محاسبه و تحلیل شد. این شاخص احتمال شرطی وقوع بارش در یک الگوی گردشی را تعیین می کند. نتایج شاخص PI مربوط به الگوهای گردشی جو شرایط بارش زایی و خشکسالی زایی بودن هریک از الگوها را نشان می دهد .نتایج تحقیق حاضر نشان داد که الگوهای گردشی جو CP2 ،CP3 ، CP5،CP6، CP7 ،CP9 و CP10جزء الگوهای خشکسالی زا و الگوهای گردشی جو CP1 ،CP4وCP12 جزء الگوهای بارش زا در سطح ایران زمین می باشند . 
واژه‌های کلیدی:
الگوهای گردشی جو، بارش زا، خشکسالی زا، تحلیل مولفه های اصلی، تحلیل خوشه ای، ایران
فهرست منابع
1. حجازی زاده، زهرا و فتاحی، ابراهیم. (1386)«تحلیل الگوهای سینوپتیکی بارش های زمستانه ایـران»، مجلـه جغرافیـا ، ش 3.
2. رضیئی. طیب.(1386). بررسی ارتباط الگوهای گردش جوی تـراز 500 هکتوپاسـکال و دوره هـای خشـک و تـر در غرب ایران، پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران.
3. علیجانی، بهلول.(1380).« تیپ های هوا و اثر آن ها بر اقلیم ایران»، فصلنامه کاوش نامه، سال دوم، ش 3 ،دانشگاه یزد.
4. علیجانی، بهلـول و مجیـد زاهـدی .(1381).«تحلیـل آمـاری و سـینوپتیکی بارنـدگی آذزبایجـان» فصـلنامه تحقیقـات جغرافیایی، ۶۵-۶۶، صص ۲۰۳-۲۱۷.
5. Alijani, B., 2002, Variation of 500hpa flow patterns over Iran and surrounding areas and their relationship with climate of Iran. Theor. Appl. Climatol. 71, 41- 4.
6. Bardossy, A. et al. 1990, Space-time model for daily rainfall using atmospheric circulation patterns" water Resources. Res earoh. Vol. PP. 28, 1247-1260.
7. Bogardi, I, et al ,1992,Estimating space-time hydrological quantities under climate change, fifth int. meeting on statistical climatology, 22-26 june 1992, Toronto.
8. Bogardi, I. Matyasovszky, I. Bardossy, A. and Duckstein, L., 1994, A hydroclimatological model of areal drought, Journal of Hydrol, 153, 245-264.
9. Chen, D., and Hellstrom, C. 1999. The influence of the North Atlantic Oscillation on the regional temperature variability in Sweden: spatial and temporal variations. Tellus 51A (4): 505–516.
10. Corte-Real J, Qian B, Xu H. 1998. Regional climate change in Portugal: precipitation variability associated with large-scale atmospheric circulation. International Journal of Climatology 18: 619–635.Duckstein.L,et al.1993,linkaye between the occurrence of daily atmospheric circulation Pattern and floods an Arizone case study, Journal of Hydrology 143,413-428.
11. Duckstein. L, et al. 1993, linkage between the occurrence of daily atmospheric circulation Pattern and floods an Arizona case Study, Journal of Hydrology 143, 413-428.
12. Esteban P, Jones PD, Mart´ın-Vide J, Mases M. 2005. Atmospheric circulation patterns related to heavy snowfall days in Andorra, Pyrenees. International Journal of Climatology 25: 319–329.
13. Esteban P., Martin-Vide, J and Mases, M., 2006, Daily atmospheric circulation catalogue for Western Europe using multivariate techniques, Int. J. Climatol. 26: 1501–1515.
14. Huth, R., 1996, An Intecomparison of computer Assisted circulation classification Methods, Inter. Journal of Climatology, Vol, 16, PP. 893-922.
15. Jenkinson,A.F. and F.P.Collison. 1977, An initial climatology of gales over the North sea, Synoptic Climatology Branch Memorandum No.62, Meteorological Office, Bracknell
16. Lamb, H. H, 1972, British Isles weather types and a register of the daily sequence of circulation patterns, 1861-1971. Geophys. Memory, Vol. 116.
17. Lund, I. A, 1963, Map-pattern classification by statistical methods”; Journal applied meteorology; Vol. 2, PP. 56-65.
18. Richman M.B., 1981, obliquely rotated principal components: An improved meteorological map typing technique? Journal of Appl. Meteo. Vol. 20, 1145-1159.
19. Romero, R., Sumner, G., Ramis, C., and Genoves, C., 1999, A classification of the atmospheric circulation patterns producing significant daily rainfall in the Spanish Mediterranean area, Int. J. Climatol. 19: 765–785.
20. Trigo, R, M and Dacamara, C. 2000, circulation Weather types and their influence on the precipitation regime in Portugal, int, J. Climatol. 20, 1559-1581.
21. Santos, J.A., Corte-Real, J. and Leite, S.M., 2005, Weather regimes and their connection to the winter rainfall in Portugal, Int. J. Climatol. 25: 33–50. Trigo,R.M and Dacamara,C,2000,circulation weather types and their influence on Precipitation regime in Portugal,Int,J.Climatol.20,1559-1581.
22. Zhang, X (1995) "Regional climatic variability and climate change scenarios" Ph. D. Dissertation university of Lisbon.