Persian
Language
Geographical Research is Published in Persian Fulltext.
دوره 32، شماره 4 - ( 1396 )
جلد 32 شماره 4 صفحات 104-86 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1396/4/24 | پذیرش: 1396/8/17 | انتشار: 1396/12/26
دریافت: 1396/4/24 | پذیرش: 1396/8/17 | انتشار: 1396/12/26
How to cite this article
Noruzi A, Sarvar R, Mahdavihajilouie M. Evaluation of Effective Social Components in Resilience of District 12 of Tehran. GeoRes 2018; 32 (4) :86-104
URL: http://georesearch.ir/article-1-367-fa.html
URL: http://georesearch.ir/article-1-367-fa.html
نوروزی اکرم، سرور رحیم، مهدوی حاجیلوئی مسعود. سنجش مؤلفه‌های مؤثر اجتماعی در تاب‌آوری منطقه 12 شهر تهران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. 1396; 32 (4) :86-104
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Authors
اکرم نوروزی1، رحیم سرور*1، مسعود مهدوی حاجیلوئی1
1- گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
چکیده (5718 مشاهده)
امروزه جوامع محلی در تلاش برای دست‌یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آن‌ها را به وضعیت پیش از بحران(اولیه یا عادی) فراهم سازد. ازاین‌رو در سال‌های اخیر به مبحث تاب‌آوری به‌جای آسیب‌پذیری تأکید خاصی می‌شود. دراین‌بین یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های اصلی در سنجش میزان تاب‌آوری اجتماعات محلی، مؤلفه اجتماعی می‌باشد. در پژوهش حاضر روش تحقیق بر اساس هدف، از نوع کاربردی، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شناسایی شاخص‌ها و عوامل مؤثر بر مؤلفه تاب‌آوری اجتماعی، درنهایت ارزیابی میزان آن در محلات منطقه 12 شهر تهران پرداخته می‌شود. ازاین‌رو، ابتدا شاخص‌ها و عوامل مؤثر برتاب آوری اجتماعی شناسایی و تعریف عملیاتی شدند، سپس با استفاده از پرسشنامه‌ای در قالب فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، وزن نهایی شاخص‌ها به‌وسیله کارشناسان داخلی تعیین‌شده، با تحلیل هم‌زمان داده‌های مکانی وغیرمکانی در سطح منطقه جهت گونه‌بندی محلات 13 گانه و بررسی مؤلفه اجتماعی در سطح محلات، با استفاده از روش آنتروپی ابتدا میزان اثر هریک از شاخص‌های موجود در سطح محله ازلحاظ تاب‌آوری موردبررسی قرارگرفته، سپس با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی[1]، مراحل الگوریتم بهبودیافته درنهایت روش تحلیل رابطه خاکستری به تحلیل مؤلفه اجتماعی در سطح نواحی شش‌گانه پرداخته و نتیجه این تحلیل‌ها منجر به دست‌یابی تاب آورترین ناحیه در سطح منطقه شده است. نمایش تحلیل یافته‌ها با استفاده از ابزارهای تحلیل مکانی نظیر سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل‌ها و روش‌های تحلیل آماری انجام‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده سطح پایین تاب‌آوری کل منطقه در برابر بحران است. از بین مؤلفه‌های سازنده و اثرگذار بر تاب‌آوری اجتماعی –فرهنگی، شاخص ویژگی‌های جمعیتی بیشترین اثر را درافزایش تاب‌آوری محلات داشته و ناحیه 5 تاب آورترین ناحیه در سطح منطقه می‌باشد.
واژه‌های کلیدی:
فهرست منابع
1. اردشیر، عبدالله، مهاجری، مهدی، امیری، مهران (1392)، ارزیابی ایمنی در پروژه‌های ساختمانی بر اساس روش‌های تحلیل سلسله مراتبی و فاز خاکستری، دوماهنامه سلامت کار ایران دوره 11، شماره 2، خرداد و تیر1393، صص98-87.
2. ب آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن(جایکا)، و مرکز مطالعات زلزله و زیست‌محیطی تهران (1380)، پروژه ریز پهنه‌بندی لرزه‌ای تهران بزرگ، شهرداری تهران، جلد 4، صص 200-185.
3. افشانی، سید علیرضا، شیری محمدآبادی، حمیده (1394)، رابطه اعتماد اجتماعی با سلامت اجتماعی در بین زنان شهر یزد، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 4، شماره 2، صص 299-277.
4. آمارنامه شهرداری منطقه 12 تهران، سال‌های 1390 و 1394.
5. امید علی، اسماعیل، تقوایی، مسعود، بیدرام، رسول (1393)، بهسازی چینی‌جاهای فرسوده شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 29، شماره سوم، پاییز 1393، شماره پیاپی 114، صص 178-165.
6. امینی، الهام، حبیب، فرح، مجتهد زاده، غلامحسین (1389)، برنامه‌ریزی کاربری زمین و چگونگی تأثیر آن در کاهش آسیب‌پذیری شهر در برابر زلزله، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره یازدهم، شماره3، صص174-161.
7. پرورش، زهرا (1392)، سنجش میزان تاب‌آوری اجتماعات جدید شهری در مواجهه با مخاطرات طبیعی، نمونه موردی: شهرهای جدید منطقه‌ای شهر اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
8. رمضان زاده لسبویی، مهدی (1392)، ساختارهای اجتماعی-اقتصادی تاب‌آوری ساکنین نواحی روستایی در برابر بلایای طبیعی با تأکید بر سیلاب (حوزه چشمه کیله تنکابن و سردآبرودکلاردشت)، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
9. زبردست، اسفندیار (1386)، بررسی تحولات نخست شهری در ایران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 29، صص 38-29.
10. زنگی‌آبادی، علی، اسماعیلیان، زهرا (1391)، تحلیل شاخص‌های آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر خطر بلایای طبیعی )مطالعه موردی: مساکن شهر اصفهان (، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره چهارم، زمستان 1391، صص 129-113.
11. سعیدی، بهنام، فخری بافقی، الهام، آزاده، حسن، احمدی توانا، بهمن، بختیاری، علی، حاج احمدی، رسول (1394)، چارچوب سندای برای کاهش خطرپذیری سوانح2030-2015، نشر کتاب پدیده،تهران، صص 48-31.
12. سلمانی مقدم، محمد، امیر احمدی، ابوالقاسم، کاویان، فرزانه (1393)، کاربرد برنامه‌ریزی کاربری اراضی در افزایش تاب‌آوری شهری در برابر زمین‌لرزه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS (مطالعه موردی: شهر سبزوار)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال پنجم، شماره هفدهم، پاییز1393، صص34-17.
13. شریفی‌کیا، محمد، مالامیری، نعمت، شایان، سیاوش (1392)، سنجش میزان آسیب‌پذیری بافت‌های شهری در برابر مخاطره فرونشست زمین مطالعه موردی بخشی از جنوب شهر تهران)، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره پنجم، بهار 1392، صص 106-91.
14. شکور، علی، شمس‌الدینی، علی، حافظ رضازاده، معصومه، پاکزاد، سارا (1393)، بررسی تطبیقی راهکارهای توانمندسازی در بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی محله‌های باربند و فاز 1 زمین شهری فیروزآباد)، فصلنامه آمایش محیط، شماره 27، صص 102-79.
15. شهرداری منطقه 12 شهر تهران (1394)، تقسیمات محلات منطقه دوازده شهرداری تهران، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه 12.
16. صالحی، اسماعیل، آقا بابایی، محمدتقی، سرمدی، هاجر، فرزادبهتاش، محمدرضا (1389)، بررسی میزان تاب‌آوری محیطی با استفاده از مدل شبکه علیت، مجله محیط‌شناسی، سال سی و هفتم، شمار ۵۹،پاییز ۹۰، صص 112-99.
17. فرزاد بهتاش، محمدرضا، کی نژاد، محمدعلی، پیر بابایی، محمدتقی، عسگری، علی (1392)، ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری کلان‌شهر تبریز، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 18، شماره3، صص 42-33.
18. قربانی، محمدعلی، اسدی، حکیمه، جباری خامنه‌ای، حسین، فرسادی زاده، داود (1393)، استخراج هیدروگراف واحد لحظه‌ای (IUH) با استفاده از تئوری آنتروپی شانون، پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز سال پنجم، شماره 10، صص 44-30.
19. کاظمی، داوود (1394)، تدوین چارچوب مفهومی جهت سنجش مؤلفه‌های مؤثربرتاب‌آوری شهر در برابر بحران (زلزله)، مطالعه موردی شهر تهران، رساله دکتری، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران.
20. محمدی، علی، مولایی، نبی (1389)، کاربرد تصمیم‌گیری چند معیاره خاکستری در ارزیابی عملکرد شرکت‌ها، مجله مدیریت صنعتی، دوره2، شماره 4، صص 142-125.
21. مهندسین مشاور باوند (1387)، بررسی مسائل توسعه شهری منطقه 12، مطالعات جمعیتی و اقتصادی-اجتماعی منطقه 12، صص 32-10.
22. Aldrich, D. P. (2012), Building Resilience Social Capital in Post – Disaster Recovery, University of Chicago Press, pp.127-130.
23. Alshehri, S. A., Rezgui, Y., Li., H. (2015), Disaster Community Resilience Assessment Method a Consensus Based Delphi and AHP Approach, Natural Hazards, Doi: 10. 1007/ s 11069.015 – 1719 – 5.
24. Ayda, E. (2013), Resilience Thinking in Urban Planning, pp.76-85.
25. Brown, K. (2016), Resilience, Development and Global Change, Routledge, Taylor&francis group London, New York, pp.230-239.
26. Chelleri, L. (2012), From the "Resilient City to Urban Resilience",A review Essay on Understanding and Integrating the Resilience Perspective for Urban Systems Documents , Vol. 58, No. 2., PP. 287-306.
27. Cimellaro, G. P., Renschler, C., Bruneau, M. (2015), Introduction to Resilience. Based Design ( ABO) Computational Methods, Seismic Protection, Hybrid Testing and Resilience in Earthquake Engineering, pp. 151-183
28. Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burtan, C., Evans, E., Tate, E., Webb, J. (2008), A Place- Based Model for Understanding Community Resilience to Natural Disasters, Global Environmental Change, Vol. 18, No. 4.,pp. 598 – 606., doi: 10.1016/ j, Gloenvcha, 2008. 07.013.
29. Dawley, S,. Pike, A,. Tomaney, J. (2010), Towards the Resilient Region, Local Economy, Vol. 25, No. 8., PP. 650-667.
30. Folke, C., Carpenter, S., Elmqvist, T., Gunderson, L., Holling, C.S. Walker, B. (2002), Resilience and Sustainable Development: Building Adaptive City, pp.35-40.
31. Folke, C., Carpenter,S., Walker,B., Scheffer,M., Chapin,T., Rockstorm, J. (2010), Resilience Thinking: Integrating Resilience , Adaptability and Transformability, Ecology and Society, Vol. 15., No. 4., pp.78-83
32. Holling, C. S. (1973), Resilience and Stability of Ecological Systems, Annual Review of Ecology and Systematics, No.4., pp.1 – 23.
33. Holling, C.S. (1978), Adaptive Environmental Assessment and Management, John Wiley and Sons, New York, 1978.
34. Lei, Y., Wang. J. a., Yue, Y., Zhou, H., Yin, W. (2013), Rethinking the Relationships of Vulnerability, Resilience, and Adaptation from a Disaster Risk Perspective, Natural Hazards, Vol. 70, No. 1., pp.609-627, doi:10. 1007/ s12069- 013- 0831- 7.
35. Lewis, J., Ilan ,K. (2010), Places People and Perpetuity Community Capacities in Eecologies of Catastrophe, An International E-Journal for Critical Geographies (ACME), Vol. 9, No. 2., pp.191-220.
36. Longstaff, P.H., Armstrong, N.J., Perrin, K., Parker, W.M., Hidek, M.A. (2010), Building Resilient Communities a Preliminary Framework, pp.38-45.
37. Lucini, B. (2015), Disaster Resilience from a Sociological Perspective Exploring, Three Italian Earthquakes as Models for Disaster Resilience Planning, Vol. 25, No. 4., Pub. Springer.
38. Mayunga, J.S. (2009), Measuring the Measure A Multi– Dimensional Scale Model To Measure Community Disaster Resilience in The U.S, Gulf Coast Region ( Doctora ) Texas A and M University
39. Mitchell, T., Harris, K. (2012), Resilience a Risk Management Approach, Background Note, ODI.
40. Paton, D., Leigh, S., Violanti, J. (2000), Disaster Response Risk, Vulnerability and Resilience, Disaster Prevention and Management, Vol .9, No 3., pp. 173-179.
41. Pickett, S.T.A. Cadenasso, M.L. Grove, J.M. (2004), Resilient Cities Meaning, Models, and Metaphor for Integrating the Ecological, Socio-Economic, and Planning Realms, Landscape and Urban Planning ,No.69 , pp. 369–384.
42. Pisano ,U. (2012), Resilience and Sustainable Development Theory of Resilience, Systems Thinking and Adaptive Governance, European Sustainable Development Network (ESDN) .
43. Renschler, S., Chris, A., Arendt, L., Cimellaro, G.P., Reinborn, A., Bruneau, M. (2010), A Framework for Defining and Measuring Resilience at the Community Scale The PEOPLES Resilience Framework, National Institute of Standards and Tchonology, No.3., pp.249-260.
44. Silva, J.d., Morera, B.E., Stratton-Short, S., Fernandez,A. Cook,S., Kernaghan, S., Tonking ,F., Bhoite,S., Diaz, S., Morgan, G., Evans ,V., Parker, E., Frost, L., Birtill, K., Loiacono, A. (2014), City Resilience Index :Research Report, Desk Study, Arup International Development ,Vol. 1, pp.127-141.
45. Silva, J.d., Morera, B.E., Stratton-Short, S., Fernandez,A. Cook,S., Kernaghan, S., Tonking ,F., Bhoite,S., Diaz, S., Morgan, G., Evans ,V., Parker, E., Frost, L., Birtill, K., Loiacono, A. (2014), City Resilience Index :Research Report , Fieldwork Data Analysis, Arup International Development ,Vol. 2, pp.53-62.
46. Silva, J.d., Morera, B.E., Stratton-Short, S., Fernandez,A. Cook,S., Kernaghan, S., Tonking ,F., Bhoite,S., Diaz, S., Morgan, G., Evans ,V., Parker, E., Frost, L., Birtill, K., Loiacono, A. (2014), City Resilience Index : Urban Measurement Report, Arup International Development, Vol. 3, PP.10-15.
47. Tsai, Y. H. (2005), Quantifying Urban form Compactness Versus Sprawal Urban Studies, Vol. 42, No.1,
48. UNISDR (2011), City Resilience in Africa 10 Essentials Pilot, New York,UNISDR
49. UNISDR (2012b), How to Make Cities More Resilient a Handbook for local Government leaders, Geneva.
50. UNISDR (2013), Private Sector Strengths Applied Good Practices in Disaster Risk Reduction from Japan, Hyogo UNISDR.
51. Walker, B., Holling, C.S., Carpenter, S,R., Kinzig, A. (2004), Resilience, Adaptability and Transformability in Social- Ecological Systems, Ecology and Society, Vol.9, No.2.
52. Weichselgartner, J., Kelman, I. (2015), Geographies of Resilience Challenges and Opportunities of a Descriptive Concept, Progress in Human Geography, Vol. 39., No. 3., pp.249–267.
53. Yoon, D.K., Kang, J.E., Brody, S.D. (2015), A Measurement of Community Disaster Resilience la Korea, Journal of Environmental Planning and Management,Vol. 1., No. 25, doi: 10.1080/ 09640568. 2015. 1016142.