دوره 30، شماره 1 - ( 1394 )                   جلد 30 شماره 1 صفحات 70-53 | برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:

Print XML English Abstract PDF HTML

History

دریافت: 1393/1/30 | پذیرش: 1393/11/7 | انتشار: 1394/3/29
Rights and permissions
شناسایی روابط فضایی روزهای گرم فراگیر در ایران زمین
Authors حسین عساکره*1، حسن شادمان1
1- گروه آب و هوا شناسی ،دانشگاه زنجان،زنجان،ایران
چکیده   (3432 مشاهده)

یکی از حالات دمایی، دماهای بالا و رخداد روزهای گرم است. مطالعه رفتار مکانی روزهای گرم به لحاظ شناخت قوانین حاکم بر این حالت مهم دما، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در پژوهش حاضر تلاش شد تا روزهای گرم فراگیر ایران به روش آماری شناسایی و توزیع فضایی آن ها تحلیل شوند. به این منظور از پایگاه داده شبکه ای دمای بیشینه کشور که حاصل میان یابی مشاهدات روزانه از ابتدای سال 1340 تا انتهای سال 1386 است، بهره برده ایم. در نتیجه واکاوی انجام شده، 1539 روزِ گرم فراگیر شناسایی گردید. بیش ترین فراوانی روزهای گرم در ماه های فروردین، بهمن و دی می باشد. با هدف شناسایی الگوی پراکنش و روابط فضاییِ روزهای گرم فراگیر در پهنه کشور از آماره مورنِ کلی ، مورن محلی و نمایه گتیس- اُرد جی استار استفاده شد. الگوی فضایی برازندهِ روزهایِ گرم فراگیر ایران یک الگوی خوشه ای است که معنی داری آن در سطح اطمینان 99 درصد تایید می گردد. خوشه های فراوانی روزهای گرم در مرکز ایران و خوشه های متوسط دما در حواشی کشور رخ داده اند. با این وجود نواحی توام با بیشینه بسامد روزهای گرم، منطبق با نواحی بیشینه دمای روزهای گرم نیستند. عموماً نواحی دمایی زیر اثر رطوبت، عرض جغرافیایی و ارتفاع می باشند. گرم ترین نواحی توام با روزهای گرم در جنوب و جنوب شرق کشور و نقاط کمینه توام با روزهای گرم در بلندی ها و نواحی شمال غربی کشور جای دارند. 

واژه‌های کلیدی:
ایران، تحلیل فضایی، روز گرم، همبستگی فضایی .
فهرست منابع
1. اسماعیل نژاد، مرتضی .( 1391 ). شناسایی امواج گرمایی ایران و ارتباط آن با الگوهای همدید، پایان نامه دکتری، دانشگاه سیستان و بلوچستان.استاد راهنما: محمود خسروی.
2. براتی، غلامرضا، موسوی، سید شفیع، بهار و تابستان .( 1384 ). جابجایی مکانی موجهای زمستانی گرما در ایران،جغرافیا و توسعه، ش پیاپی 5، صص 41-52 .
3. رحیم زاده، فاطمه، هدایت دزفولی، اکرم، پوراصغریان، آرزو .( 1390 ). ارزیابی روند و جهش نمایههای حدی دما وبارش در استان هرمزگان، جغرافیا و توسعه، ش 21 ، صص 97-116.
4. عساکره، حسین و سیفی پور، زهره .( 1391 ). مدل سازی مکانی بارش سالانه ایران، فصلنامه جغرافیا و توسعه، صص30- 15
5. علیجانی، بهلول.( 1379 ). آب و هوای ایران، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ چهارم.
6. شادمان، حسن .( 1391 ). تحلیل همدید موجهای گرمایی فراگیر در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان. استاد راهنما: حسین عساکره.
7. علیجانی، بهلول، بهار .( 1390 ). تحلیل فضایی دما و بارشهای بحرانی روزانه در ایران، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، صص 9-30 .
8. فرج زاده، منوچهر، دارند، محمد.( 1387 ). تحلیل تأثیر دمای هوا بر مرگ و میر شهر تهران، مجله پژوهشی حکیم،دوره یازدهم، ش سوم، صص 27-34.
9. کاویانی، محمد رضا، علیجانی، بهلول.( 1378 ). مبانی آب و هواشناسی، تهران: سمت، چاپ ششم.
10. یزدان پناه، حجتالله، علیزاده، تیمور.( 1390 ). برآورد احتمال وقوع امواج گرمایی با دورههای تداوم مختلف در استان کرمان به کمک زنجیره مارکوف، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 26 ، ش سوم، صص 52
11. Bart D. Ostro, Lindsey A. Roth, Rochelle S. Green, and Rupa Basu 2009. Estimating the Mortality Effect of the July 2006 California Heat Wave, Environmental Research 109: 614–619.
12. B´en´edicte Dousset,Fran¸coise Gourmelon, Karine Laaidi, Abdelkrim Zeghnoun, Emmanuel Giraudet,b Philippe Bretin, Elena Maurid, St´ephanie Vandentorren, 2010, Satellite monitoring of summer heat waves in the Paris metropolitan area, International Journal of Climatology, Int. J. Climatol.
13. Bonsal. B.R, Zhang. X, Vincent. L. A, Hogg. W. D, 2001,Characteristics of Daily and Extreme Temperatures over Canada, Journal of Climate 1959-1976.
14. Campetella, Claudia, Rusticucci, Matilde, 1998, Synoptic analysis of an extreme heat wave over Argentina in March 1980, Meteorol. Appl. 5, 217–226.
15. Cueto, O. Garcia. Rafael, Tejeda Martinez. Adalberto, Jauregui Ostos. Ernesto, 2010, Heat Waves and Heat Days in an Arid City in the Northwest of Mexico: Current Trends and in Climate Change Scenarios, Int J Biometeorol 54: 335 – 345.
16. Djuro Radin ović, Mladjen Ćurić,2012, Criteria for heat and cold wave duration indexes, Theor Appl Climatol 107:505– 510.
17. Gong, D.Y., Pan1,Y.Z. and Wang, J.A, 2004, Changes in Extreme Daily Mean Temperatures in Summer in Eastern China during 1955–2000. Theor. Appl. Climatol 77, 25–37.
18. Contia. Susanna, Melia. Paola, Minellia. Giada, Soliminia. Renata, Toccacelia. Virgilia, Vichia. Monica, Beltranob. Carmen, Perini. Luigi 2005. Epidemiologic Study of Mortality during the Summer 2003 Heat Wave in Italy, Environmental Research 98: 390–399.
19. Cueto. O, Garcia. Rafael, Martinez. Tejeda , Jauregui. Adalberto, Ernesto. Ostos. 2010. Heat Waves and Heat Days in an Arid City in the Northwest of Mexico, Current Trends and in Climate Change Scenarios, Int J Biometeorol 54: 335 – 345.
20. Degaetano. T. Arthur and Allen. J. Robert. 2002. Trends in Twentieth-Century Temperature Extremes across the United States, Journal of Climate , 15: 3188-3205.
21. Diaz. J, Garcia.R, Velazquez de castro. F, Hernandez, Lopez.C, Otero. A. 2002. Effects of Extremely Hot Days on People Older Than 65 Years in Seville (spain) from 1986 to 1997, Int J Biometeorol, 46: 145 – 149.
22. Fischer . Manfred. M. 2006. Spatial Analysis and Geocomputation. Germany. Springer
23. Gabriel. Katharina M.A., Wilfried R. Endlicher 2011. Urban and rural mortality rates during heat waves in Berlin and Brande nburg, Germany, Environmental Pollution 159: 2044- 2050.
24. Gail. M, Krickeberg. K, Samet . J, Tsiatis. A and Wong .W 2007: Statistics for Biology and Health. USA. Springer
25. Haining. Robert (2004) Spatial Data Analysis: Theory and Practice. Cambridge University Press.UKDai. Xiaoyan, Guo. Zhongyang, Zhang. Liquan, Li. Dan. 2010. Spatio-temporal exploratory analysis of urban surface temperature field in Shanghai, China. Stoch Environ Res Risk Assess 24:247–257.
26. Huang. Wei, Kan. Haidong, Kovats. Sari. 2010: The impact of the 2003 heat wave on mortality in Shanghai, China, Science of the Total Environment 408: 2418 – 2420.
27. Manton. M.J., Della-Marta. P.M., Haylock. M.R., Hennessy .K.J., Nicholls. N., Chambers. L.E., Collins. D.A., Dawd .G., Finet . A., Gunawan.D., Inape. K., Isobe. H., Kestin. T.S., Lefale. P., Leyu. C.H., Lwin .T., Maitrepierre. L., Ouprasitwong. N., Page. C.M., Pahalad J., Plummer. N., Salinger. M.J., Suppiah. R., Tran. V.L., Trewin .B., Tibig. I. and Yee .D. 2001. Trends in
28. T.Degaetano. Arthur, J.Allen. Robert,2002, Trends in Twentieth-Century Temperature Extremes across the United States, Journal of Climate, vol 15, 3188-3205. Extreme Daily Rainfall and Temperature in Southeast ASIA and The South PACIFIC:1961 – 1998, International Journal of Climatology , 269 – 284.
29. Vincent. A. Lucie. and Mekis. Éva. 2006. Changes in Daily and Extreme Temperature and Precip - itation Indices for Canada over the Twentieth Century, Atmosphere-Ocean, 44(2):177-193.