Afarand Journals

Geographical Research

eISSN : 2538-4384
pISSN : 1019-7052
Persian
Language
Geographical Research is Published in Persian Fulltext.
دوره 32، شماره 2 - ( 1396 )                   جلد 32 شماره 2 صفحات 79-67 | برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:

Print XML English Abstract PDF HTML

‎ 10.18869/acadpub.geores.32.2.67

History

دریافت: 1395/12/11 | پذیرش: 1396/4/15 | انتشار: 1396/6/28
How to cite this article
Kamanroodi Kojouri M, Majidi A. Pathology of Rural Guidance Projects on Collection and Disposal of Surface Water. GeoRes 2017; 32 (2) :67-79
URL: http://georesearch.ir/article-1-215-fa.html
کمانرودی کجوری موسی، مجیدی افسانه. آسیب‌شناسی طرح‌های هادی روستایی در جمع‌آوری و دفع آب‌های سطحی. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. 1396; 32 (2) :67-79

URL: http://georesearch.ir/article-1-215-fa.html

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rights and permissions
آسیب‌شناسی طرح‌های هادی روستایی در جمع‌آوری و دفع آب‌های سطحی
Authors موسی کمانرودی کجوری*1، افسانه مجیدی2
1- گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشگاه خوارزمی، تهران،ایران
2- جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی ،تهران،ایران
چکیده   (5656 مشاهده)

یکی از راهبردهای توسعه که در دهه اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با هدف دست‌یابی به توسعه در مناطق روستایی، تهیه و اجرا شد، طرح هادی روستایی است. این طرح در فرایند تهیه و اجرا با چالش‌های مختلف روبرو است. یکی از این چالش‌ها، تغییر نامطلوب بافت کالبدی با توجه به شرایط محیطی در زمینه دفع ‌آب‌های سطحی و ایمن نمودن کالبد روستاهای در معرض خطر سیل هست. دفع ‌آب‌های سطحی در راستای ایمن‌سازی نواحی روستایی از خطر وقوع سیلاب انجام می‌پذیرد. نامناسب بودن وضعیت معابر و تغییر بی‌رویه کاربری‌ها، تأثیر نامطلوبی در هیدرولوژی مناطق روستایی می‌گذارد. علاوه بر این، در نقاط روستایی با توجه به جمعیت محدودی که دارد، در صورت نیاز به احداث شبکه جمع‌آوری ‌آب‌های سطحی، باید هزینه سرانه زیادی را نیز مصرف نمود. لذا انتخاب درست سیستم هدایت ‌آب‌های سطحی علاوه بر فراهم‌سازی بستر مناسب برای توسعه پایدار، امکان ایجاد تأسیسات زیربنایی در نقاط روستایی را پدید می‌آورد. هدف این پژوهش، آسیب‌شناسی طرح‌های هادی روستایی در مدیریت و دفع ‌آب‌های سطحی است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت، کیفی است. در این راستا به‌منظور ارائه تصویری روشن از آسیب‌های طرح هادی در دفع ‌آب‌های سطحی از روش تئوری بنیانی و نرم‌افزار مکس کیودا استفاده شده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، آسیب‌های طرح‌های هادی روستایی در دفع ‌آب‌های سطحی را می‌توان در سه بعدِ تعریف (شرح خدمات)، مدیریتی و اجرایی طبقه‌بندی کرد. با توجه به مصاحبه‌های صورت‌گرفته، آسیب‌های اجرایی طرح‌های هادی روستایی در دفع ‌آب‌های سطحی، عمدتاً متأثر از آسیب‌های مدیریتی و رویکردهای (شرح خدمات)، عدم انجام مطالعات شبکه دفع ‌آب‌های سطحی در حوضه آبخیز و عدم توجه به شیوه مدیریتی در اجرای ‌طرح‌های هادی روستایی و عدم توجه به تسهیل‌گری و به مشارکت طلبیدن مردم روستا هست. لذا جهت برطرف‌کردن آسیب‌های پیش رو، بازنگری رویکردها در شرح خدمات طرح هادی روستایی و اتخاذ شیوه مدیریت مشارکتی در این خصوص ضروری هست.
 

واژه‌های کلیدی:
دفع ‌آب‌های سطحی، طرح هادی روستایی، آسیب‌شناسی، نظریه بنیانی.
فهرست منابع
1. ادیب حاج باقری، محسن، پرویزی، سرور، صلصالی، مهوش (1389)، روش‌های تحقیق کیفی، چاپ دوم، انتشارات بشری.
2. آﺳﺎﻳﺶ، ﺣﺴﻴﻦ (1386)، برنامه‌ریزی روﺳﺘﺎﻳﻲ اﻳﺮان، چاپ هفتم، داﻧﺸﮕﺎه ﭘﻴﺎم نور ﺗﻬﺮان.
3. افراخته، حسن، عزیز پور، فرهاد، طهماسبی، سلیمانی، عادل (1394)، راهبردهای سازگاری روستایی در برابر مخاطرات خشک‌سالی –مطالعه موردی روستای پشتنگ شهرستان روانسر، دانش مخاطرات، دوره دوم، شماره 3.
4. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی (1395)، طرح تدوین راهنمای طراحی شبکه جمع‌آوری ‌آب‌های سطحی روستایی.
5. ﭘﺎﭘﻠﻲ ﻳﺰدی، ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ، اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ، امیرمحمد (1386)، نظریه‌های ﺗﻮﺳـﻌﻪ روﺳـﺘﺎﻳﻲ، ﭼـﺎپ ﺳـﻮم، ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺘﺐ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ دانشگاه‌ها، ﺳﻤﺖ، ﺗﻬﺮان.
6. پوراحمد، احمد، حاتمی نژاد، حسین، حسینی، سید هادی (1385)، آسیب‌شناسی طرح‌های توسعه در کشور، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 58، زمستان، صص 167-180.
7. رشیدی مهرآبادی، محمدحسین (1390)، ارزیابی استحصال آب باران در ساختمان‌های مسکونی برای تأمین نیاز غیر شرب ساکنین در نواحی گرم و خشک، پنجمین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب‌وخاک کشور.
8. رﺿﻮاﻧﻲ، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ (1380)، ﻧﮕﺮﺷﻲ ﺑﺮ ﻧﻈﺎم برنامه‌ریزی ﺗﻮﺳـﻌﻪ روﺳـﺘﺎﻳﻲ در اﻳـﺮان، ﭘـﮋوﻫﺶ ﻫـﺎیﺟﻐﺮاﻓﻴﺎیی، ﺷﻤﺎره 41، ﺻﺺ 38-25.
9. رضوانی، محمد، کریمی، ماندانا (1391)، آب و فاضلاب روستاها، بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور.
10. ﻋﻈﻴﻤﻲ، ﻧﻮراﻟﺪﻳﻦ، ﺟﻤﺸﻴﺪﻳﺎن ﻣﺠﺎور، ﻣﺠﻴﺪ (1384)، ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮات ﻛﺎﻟﺒﺪی اﺟـﺮای طرح‌های ﻫـﺎدی روﺳﺘﺎﻳﻲ: ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﻏﺮب ﮔﻴﻼن، ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎی زﻳﺒﺎ، ﺷﻤﺎره 22، ﺻﺺ 34-25.
11. ­ﻏﻼﻣﺮﺿﺎﻳﻲ، ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ (1382)، ارزﺷﻴﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻃﺮح ﻫﺎدي در روﺳﺘﺎﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻟﺮﺳـﺘﺎن، پایان‌نامه ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﻳﻲ، ﮔﺮوه ﺗﺮوﻳﺞ و آﻣﻮزش ﻛﺸﺎورزي، داﻧـﺸﻜﺪه ﻛـﺸﺎورزي، داﻧـﺸﮕﺎه رازي ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه.
12. ﻛﺮدواﻧﻲ، ﭘﺮوﻳﺰ، ﻣﺼﻄﻔﻲ، ﻧﻴﻜﻮ (1385)، رتبه‌بندی آبادی‌های ﺑﺨﺶ ﺑﻴﻀﺎء ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮان ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ، ﺗﻮان اﻗﺘﺼﺎدی و دﺳﺘﺮﺳﻲ به‌منظور برنامه‌ریزی ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت روﺳﺘﺎﻫﺎ ﺑـﻪ روش ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺮﻳﻊ (روش ﭼﻤﺒﺮز)، پژوهش‌های ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ، ﺷﻤﺎره 56، ﺻﺺ 147-131.
13. گیدنز، آنتونی (1376)، روش‌های تحقیق جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبور، تهران، نشر نی.
14. زرافشانی، کیومرث، برزو غلامرضا، شاه‌حسینی، ایوب، عباسی زاده قنواتی، محمدصادق، ولی زاده، اقدس، باقر نسب، محمد، بهرامی، مجید، عبدالمالکی، سارا (1389)، ارزشیابی کیفی اجرای طرح هادی در روستای کرناچی-شهرستان کرمانشاه-کاربرد نظریه بنیانی، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، سال اول، شماره 3، صص 153-172.
15. محمد پور، احمد (1392)، روش تحقیق کیفی ضد روش-مراحل و رویه‌های عملی درروش‌شناسی کیفی، نشر جامعه شناسان.
16. ﻣﺤﻤﺪی ﮔﻠﺮﻧﮓ، بهرام، ﻗﺪوﺳﻲ، جمال، ﻣﺸﺎﻳﺨﻲ، مژگان (1381)، ارزﻳﺎﺑﻲ اﻗﺘﺼﺎدی ﻋﻤﻠﻴﺎت آﺑﺨﻴﺰداری اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﺣﻮزه آﺑﺨﻴﺰ ﺳﺪﻫﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: حوزه آﺑﺨﻴﺰ ﺳﺪ ﺷﻬﻴﺪ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ- تربت‌حیدریه ﺧﺮاﺳـﺎن رﺿﻮی، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ، ﺷﻤﺎره 83، صص 110-93.
17. نصری، مسعود (1377)، بررسی عوامل مؤثر در بروز سیلاب به‌منظور ارائه روش‌های مدیریتی در چنـد حوضـه آبخیز اسـتان گلسـتان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
18. Alca´ntara-Ayala, I. (2002), Geomorphology, natural hazards, vulnerability and prevention of natural disasters in developing countries, Geomorphology. Vol. 47. pp. 107–124
19. Osulivan, S. (2008), Research Method in the social and behavioral science
20. Saldana, J. (2009), The coding manual for qualitative researchers. Thousand Oaks, CA, Sage
21. Valencia Sandoval, C, Flanders, D.N, Kozak, R.A. (2010), Participatory Landscape Planning and Sustainable Community Development Methodological Observation from a Case Study in Rural Mexico, Landscape and Urban Planning, Vol. 94, pp. 63-70