دوره 32، شماره 2 - ( 1396 )                   جلد 32 شماره 2 صفحات 20-9 | برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:

Print XML English Abstract PDF HTML

‎ 10.18869/acadpub.geores.32.2.9

History

دریافت: 1396/1/26 | پذیرش: 1396/4/25 | انتشار: 1396/6/27
Rights and permissions
تأثیر علائق ژئوپلیتیکی ایران و عربستان در ایجاد چالش های منطقه ای در جنوب غرب آسیا
Authors محمدرضا حافظ نیا1، ابراهیم رومینا*1
1- گروه جغرافیای سیاسی ،دانشگاه تربیت مدرس،تهران ،ایران
چکیده   (6267 مشاهده)

رقابت بین کشورهای یک منطقه در جهان پدیده­ای فراگیر است، لیکن کنش میان کشورهای مدعی تابع نوع و تعداد موارد مورد رقابت و چگونگی حل آن‌ها است. دو کشوری که جهت موقعیت اول شدن در یک منطقه در تلاش هستند، رابطه مسالمت‌آمیز با یکدیگر نخواهند داشت. رابطه این دو کشور تابع نوعی رقابت پایدار خواهد بود که در جهت یارگیری دیگر کشورهای منطقه، به چالش کشاندن همدیگر و حمایت از کشورها و گروه‌های کوچک‌تر جهت تثبیت موقعیت منطقه‌ای تداوم خواهد داشت. در حال حاضر، رقابت متقابل ایران و عربستان در منطقه جنوب غرب آسیا، تنش‌هایی را شکل داده است که این رقابت و منازعه به سایر کشورهای منطقه نیز سرایت کرده و تنش‌هایی را در این بخش از جهان به وجود آورده است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی به مطالعه علائق ژئوپلیتیکی دو کشور ایران و عربستان در جنوب غرب آسیا پرداخت است. شیوه گردآوری داده­ها و اطلاعات موردنیاز کتابخانه­ای و اسنادی است. نتایج تحقیق نشان می­دهد کنش دو کشور ایران و عربستان در جنوب غرب آسیا تحت تأثیر متغیرهای مختلفی چون سابقه تاریخ، فرهنگی، رقابت ایدئولوژیک، ساختار سیاسی متعارض، رقابت‌های دینی و مذهبی، گروه­های قومی و مذهبی همسو در کشورهای متقابل و کنش سیاسی سطح فرا منطقه‌ای است. این عوامل در تولید و تداوم رقابت و منازعه بین دو کشور نقش‌آفرین بوده و تحت تأثیر این رقابت و منازعه، به دلیل وابستگی بخش عمده­ای از جهان تشدید بحران بین ایران و عربستان باعث شکل‌گیری تنش منطقه‌ای و در مرحله بعدی شکل­گیری چالش در سطح جهانی خواهد شد.

واژه‌های کلیدی:
ایران، عربستان، منازعه، رقابت مسالمت‌آمیز، بحران .
فهرست منابع
1. ­اخوان کاظمی، بهرام (1379)، واگرائی و هم‌گرائی در روابط ایران و عربستان، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، تابستان، شماره 2.
2. ­اسدی، بیژن (1381)، خلیج‌فارس و مسائل آن، تهران، انتشارات سمت.
3. ­برزگر، کیهان (1382)، تعاملات سیاسی ایران- عربستان پس از 11 سپتامبر، فصلنامه راهبرد، شماره 1.
4. ­پایگاه خبری جغرافیای سیاسی http://bit.ly/2vR2c4I
5. ­حافظ نیا، محمدرضا (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد، انتشارات پاپلی.
6. حافظ نیا، محمدرضا، رومینا، ابراهیم (1384)، تحول روابط ایران و عربستان و تأثیر آن بر ژئوپلیتیک خلیج‌فارس، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 20، شماره 2، تابستان. صص 66-82.
7. ­حسنات، سید فاروق (1372)، اختلافات ارضی عامل بی‌ثباتی ترتیبات امنیتی در خلیج‌فارس، ترجمه: باقر نصیر، مجموعه مقالات چهارمین سمینار خلیج‌فارس.
8. ­رمضانی، روح‌الله (1377)، طلیعه آشتی اعراب با ایران: به‌سوی سیاست یکپارچه ایالات‌متحده در خاورمیانه، ترجمه علیرضا طیب، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 131-132، صص 59-46.
9. ­رومینا، ابراهیم (1395)، همایش تحولات ژئوپلیتیک در جنوب غرب آسیا، پژوهشکده مطالعات راهبردی، مقاله منتشرنشده.
10. ­سادات عظیمی، رقیه (1375)، عربستان سعودی (مجموعه مباحث کشورها و سازمان‌های بین‌الملل)، تهران، موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
11. ­سریع القلم، محمود (1374)، میزگرد شناخت استراتژی آمریکا نسبت به ایران و خاورمیانه، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 2.
12. شکویی، حسین (1364)، فلسفه جغرافیا، تهران، انتشارات گیتاشناسی.
13. ­شکویی، حسین (1375)، اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا (جلد اول)، تهران، سازمان جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
14. عزتی، عزت‌الله (1377)، ژئوپلیتیک ایران و تأثیر آن بر تأمین امنیت خلیج‌فارس، فصلنامه سیاست خارجی، سال دوازدهم.
15. ­واعظی، محمود (1387)، روابط ایران و عربستان در پرتو اعتماد متقابل، فصلنامه میقات حج، تابستان، سال شانزدهم.
16. ­هاگت، پیتر (1375)، جغرافیا ترکیبی نو، جلد 2، ترجمه:شاپورگودرزی‌نژاد، تهران، سمت.
17. Barnet, M. (1998), Dialogue in Arab Politics, New York, Columbia University Press.
18. ­Johnston, R.J Gregory, D, Smith, M. (1994), The Dictionary of Human Geography, U.K Blackewll.
19. ­International agency energy secure sustainable together (2015), Key world energy statistics, In http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/KeyWorld_Statistics_2015.pdf
20. OPEC Secretariat (2012), Organization of the Petroleum Exporting Countries. Vienna, Austria.
21. ­ Roumina, E. (2017), Analyzing the Relationship of the Claimant State in a Geopolitical Area, Case Study: Saudi Arabia and Iran in International Conference of Korean Association for Visual Culture. Korea University, Korea.
22. Yergin, D. (2008), The Prize, The Epic Quest for Oil, Money and Power, New York, Simon and Schuster