اهداف: تراکم ساختمانی به عنوان عامل تعیینکننده و نیز اثرگذار بر تمامی جنبههای برنامهریزی و طراحی است که هیچ برنامهای بدون پرداختن به آن نمیتواند تهیه و اجرا شود؛ به این منظور پژوهش حاضر با هدف ارزیابی معیارهای تعیین تراکم ساختمانی در طرحهای توسعه شهری تدوین شده است.
روششناسی: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی بوده و در محدوده منطقه ۹ شهر مشهد در سال ۱۴۰۳ انجام شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول مورگان ۳۸۴ نفر بهدست آمد. بدین منظور ۳۸۴ نفر از میان ساکنان بومی منطقه ۹ شهر مشهد مورد پرسش قرار گرفتند. همچنین به منظور سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ بهره گرفته شد و میزان آن ۸۴۰/۰ بهدست آمد. این میزان نشاندهنده پایایی مناسب پرسشنامه بود. در نهایت دادهها با بهرهگیری از مدل معادلات ساختاری در نرمافزار ۴ Smartpls مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: اثرگذاری تمامی مولفهها بر طرحهای توسعه شهری و تراکم ساختمانی تایید شد و در مدل پژوهش متغیر تراکم ساختمانی به عنوان متغیر انعکاسی و متغیر طرحهای توسعه شهری تشکیلدهنده مدل ترکیبی بودند. روابط بین متغیرها مستقیم و اثرگذاری آنها مثبت بود.
نتیجهگیری: از نظر متغیرهای مرتبط با تراکم ساختمانی، شاخصهای تاثیر بر محیط زیست و دسترسی به خدمات شهری اثرگذاری بیشتری بر متغیر اثرپذیر (طرحهای توسعه شهری) دارند و متغیرهای نسبت زمین به بنا و کیفیت فضا اثرگذاری کمتری را از خود نشان میدهند و همچنین زیرشاخصهای مشارکت اجتماعی و پایداری زیستمحیطی در تحقق طرحهای توسعه شهری و تراکم مطلوب وضعیت مطلوبی را نشان میدهند.