دوره 36، شماره 3 - ( 1400 )
جلد 36 شماره 3 صفحات 252-243 |
برگشت به فهرست نسخه ها
نوع مقاله:
موضوع مقاله:
History
دریافت: 1399/11/18 | پذیرش: 1400/3/1 | انتشار: 1400/6/30
دریافت: 1399/11/18 | پذیرش: 1400/3/1 | انتشار: 1400/6/30
Rights and permissions
Authors
محمود اکبری*
گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، ایران
چکیده (1113 مشاهده)
اهداف: با توجه به گسترش سریع مناطق شهری کمبود زیرساخت‌های شهری در کلانشهرهای کشور به‌شدت احساس می‌شود. این زیرساخت‌ها به موازات توسعه شهرنشینی برای بهبود کیفیت زندگی در کلانشهرهای کشور حیاتی است. پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک چندشاخصه کوداس با هدف تحلیل شاخص‌های مرتبط با زیرساخت شهری در کلانشهرهای ایران، انجام شد.
روش‌شناسی: پژوهش تحلیلی-مقایسه‌ای حاضر با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده از طریق آمارنامه شهر تهران در سال ۱۳۹۸ انجام شد. ۱۰ کلانشهر تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، قم، کرمانشاه و همدان، رشت، زاهدان و کرمان برای بررسی شاخص‌های تعداد سرویس‌های بهداشتی تحت نظارت شهرداری، تعداد فضاهای ورزشی سرپوشیده، تعداد ایستگاه‌های آتش‌نشانی، تعداد آتش‌نشان‌ها، تعداد عملیات اطفاءحریق، تعداد ایستگاه‌های متروی بهره‌برداری‌شده، تعداد کل پارک‌ها، تعداد پارک‌های شهری و جنگلی، تعداد پارکینگ‌های روباز و پارکینگ‌های طبقاتی تحت تملک شهرداری، تعداد پل روگذر ساده و مکانیزه، تعداد فضاهای ورزشی روباز، تعداد جایگاه سوخت سی.ان.جی تحت تملک شهرداری و بخش خصوصی، تعداد بازارهای میوه و تره‌بار دایمی و موقت انتخاب شدند. با استفاده از نرم‌افزار اکسل ۲۰۱۰، وزن شاخص‌ها از طریق مدل آنتروپی شانون، تحلیل و در تکنیک تصمیم‌گیری کوداس استفاده شدند.
یافته‌ها: بیشترین مقدار فاصله اقلیدسی به کلانشهر تهران (۰/۲۴۲) و کمترین مقدار فاصله اقلیدسی به کلانشهر زاهدان (۰/۰۰۹) تعلق داشت. با توجه به مقدار hik به‌دست‌آمده از تکنیک کوداس، کلانشهرهای تهران (۹/۲۵۴)، مشهد (۰/۲۹۷)، اصفهان (۰/۱۹۸)، شیراز (۰/۱۳۱-)، قم (۰/۷۷۱-)، همدان (۱/۵۵۵-)، کرمانشاه (۱/۹۶۰)، کرمان (۲/۱۴۳-)، رشت (۲/۱۹۹-) و زاهدان (۲/۴۹۶-) به‌ترتیب در رتبه اول تا دهم قرار داشتند. نتایج نشان داد که کلانشهر تهران به میزان به‌ترتیب ۸/۹۵۷، ۹/۰۵۶، ۹/۳۵۸، ۱۰/۰۲۵، ۱۱/۲۱۴، ۱۱/۴۵۳، ۱۰/۸۰۹، ۱۱/۷۵ و ۱۱/۳۹۷ امتیاز نسبت به مشهد، اصفهان، شیراز، قم، کرمانشاه، رشت، همدان، زاهدان و کرمان فاصله داشت.
نتیجه‌گیری: اختلاف امتیازهای به‌دست‌آمده از تکنیک کوداس، نشان‌دهنده نابرابری کلانشهرهای مورد بررسی در میزان زیرساخت‌های شهری موجود در آنها است.
روش‌شناسی: پژوهش تحلیلی-مقایسه‌ای حاضر با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده از طریق آمارنامه شهر تهران در سال ۱۳۹۸ انجام شد. ۱۰ کلانشهر تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، قم، کرمانشاه و همدان، رشت، زاهدان و کرمان برای بررسی شاخص‌های تعداد سرویس‌های بهداشتی تحت نظارت شهرداری، تعداد فضاهای ورزشی سرپوشیده، تعداد ایستگاه‌های آتش‌نشانی، تعداد آتش‌نشان‌ها، تعداد عملیات اطفاءحریق، تعداد ایستگاه‌های متروی بهره‌برداری‌شده، تعداد کل پارک‌ها، تعداد پارک‌های شهری و جنگلی، تعداد پارکینگ‌های روباز و پارکینگ‌های طبقاتی تحت تملک شهرداری، تعداد پل روگذر ساده و مکانیزه، تعداد فضاهای ورزشی روباز، تعداد جایگاه سوخت سی.ان.جی تحت تملک شهرداری و بخش خصوصی، تعداد بازارهای میوه و تره‌بار دایمی و موقت انتخاب شدند. با استفاده از نرم‌افزار اکسل ۲۰۱۰، وزن شاخص‌ها از طریق مدل آنتروپی شانون، تحلیل و در تکنیک تصمیم‌گیری کوداس استفاده شدند.
یافته‌ها: بیشترین مقدار فاصله اقلیدسی به کلانشهر تهران (۰/۲۴۲) و کمترین مقدار فاصله اقلیدسی به کلانشهر زاهدان (۰/۰۰۹) تعلق داشت. با توجه به مقدار hik به‌دست‌آمده از تکنیک کوداس، کلانشهرهای تهران (۹/۲۵۴)، مشهد (۰/۲۹۷)، اصفهان (۰/۱۹۸)، شیراز (۰/۱۳۱-)، قم (۰/۷۷۱-)، همدان (۱/۵۵۵-)، کرمانشاه (۱/۹۶۰)، کرمان (۲/۱۴۳-)، رشت (۲/۱۹۹-) و زاهدان (۲/۴۹۶-) به‌ترتیب در رتبه اول تا دهم قرار داشتند. نتایج نشان داد که کلانشهر تهران به میزان به‌ترتیب ۸/۹۵۷، ۹/۰۵۶، ۹/۳۵۸، ۱۰/۰۲۵، ۱۱/۲۱۴، ۱۱/۴۵۳، ۱۰/۸۰۹، ۱۱/۷۵ و ۱۱/۳۹۷ امتیاز نسبت به مشهد، اصفهان، شیراز، قم، کرمانشاه، رشت، همدان، زاهدان و کرمان فاصله داشت.
نتیجه‌گیری: اختلاف امتیازهای به‌دست‌آمده از تکنیک کوداس، نشان‌دهنده نابرابری کلانشهرهای مورد بررسی در میزان زیرساخت‌های شهری موجود در آنها است.
واژه‌های کلیدی: