:: دوره 32، شماره 1 - ( 1396 ) ::
جلد 32 شماره 1 صفحات 109-94 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی نسبت میان هویت زبانی و جاینام‌ها، نمونه موردی: کوه‌های خلخال
عطاءالله عبدی1، فریده لطفی*1، یدالله کریمی‌پور1، مرتضی تهامی2
1- گروه جغرافیای سیاسی ،دانشگاه خوارزمی،تهران،ایران
2- گروه تاریخ ،دانشگاه خوارزمی،تهران،ایران
چکیده:   (5203 مشاهده)

نام‌‌های جغرافیایی عناصری نسبتاً پایدار در معرفی سرگذشت تاریخی مکان‌‌ها هستند. به عبارت دیگر در صورت هرگونه تغییر در فرهنگ زبان یک منطقه نام مکان‌های جغرافیایی در آن کمتر دگرگون می‌شود. به همین دلیل در برخی مواقع، مشاهده می­شود که جاینام‌‌های یک منطقه با زبان مستقر در آن همخوانی ندارد.از جمله چنین مواردی، منطقه آذربایجان است که با وجود رواج و استقرار زبان ترکی در آن جاینام‌‌هایش در بیشتر نواحی اغلب غیر ترکی هستند. بنابراین مقاله حاضر در پی بررسی این مساله است که اورونیم­‌های (اسامی مربوط به کوه‌ها) شهرستان خلخال به عنوان بخشی از منطقه­ آذربایجان، چه نسبتی با زبان ترکی مستقر در این منطقه دارند. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه‌ای است. این بررسی نشان می­دهد در شهرستان خلخال علی­رغم دگر­گشت عمده زبان از آذری (تاتی) به ترکی، نام کوه‌ها تغییر کلی پیدا نکرده و بیشتر به صورت کهن خود باقی مانده­اند. آن‌ها اغلب دارای واژگان جغرافیایی، پسوند یا پیشوندهایی هستند که در دیگر نقاط ایران نیز دیده می‌شود، همچنین اغلب جای نام‌ها حائز پراکنش فضایی در دیگر نقاط ایران نیز می‌باشند، در ضمن به نظر می­رسد جاینام‌ها از نظر زبان شناختی و معننایی اغلب واژگانی غیر ترکی  هستند و حتی برخی هم اگر تغییر کرده اند اغلب دارای نام کهن آذری در کنار نام ترکی هستند.

واژه‌های کلیدی: هویت، جاینام، خلخال، زبان آذری و زبان ترکی .
متن کامل [PDF 785 kb]   (3639 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: جغرافیای سیاسی
دریافت: 1396/1/23 | پذیرش: 1396/2/28 | انتشار: 1396/3/23
فهرست منابع
1. ­ احدیان، محمدمهدی، بختیاری، رحمان (1388)، درآمدی بر جاینام‌شناسی ایران، نشریه جستارهای ادبی، شماره 165، صص 199-181
2. ­ استرآبادی، میرزا مهدی (1384)، فرهنگ ترکی به فارسی سده 12 ه.ق، تهران، نشر مرکز.
3. ­ افروز اردبیلی، داریوش (1391)، ماهنامه خواندنی، شماره 75. صص38-37.
4. ­ بهفروز، فاطمه (1388)، زمینه‌های غالب در جغرافیای انسانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
5. ­ باطنی، محمدرضا (1371)، پیرامون زبان و زبانشناسی، مجموعه مقالات، فرهنگ معاصر.
6. ­ بازن، مارسل، برمبرژه،کریستیان، عسگری خانقاه، اصغر،کریمی، اصغر(1365)، گیلان وآذربایجان شرقی ترجمه‌: مظفرامین فرشچیان، انتشارات توس.
7. ­ بحرانیان، حمیده (1388)، واژه نامه اعلام جغرافیایی باستانی، تهران، شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.
8. ­ باستانی‌راد، حسن، مردوخی، دل‌آرا (1392)، گونه‌شناسی جاینامها در جغرافیای تاریخی ایران، مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دوره 7، شماره 12، صص 50-21
9. ­ پوراحمد، احمد (1389)، قلمرو فلسفه جغرافیا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
10. ­ توکلی مقدم، غلامحسین (1375)، وجه تسمیه شهرهای ایران، تهران، ناشر میعاد.
11. ­ جردن، تری، راونتری، لستر (1380)، مقدمه‌ای بر جغرافیای فرهنگ، مترجمان: سیمین تولایی، محمد سلیمانی،تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
12. ­ جونز، مارتین جونز، رایس، وودز، مایکل (1386)، مقدمه‌ای بر جغرافیای سیاسی، مترجمان: زهرا پیشگاهی فرد، رسول اکبری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
13. ­ جعفری، عباس (1368)،کوهها و کوهنامه ایران، تهران، انتشارات گیتاشناسی.
14. ­ حبیبی‌سادات، رعنا (1387)، تصویرهای ذهنی و مفهوم مکان، نشریه هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، شماره 35، صص 50-39.
15. ­ حقیقت، عبدالرفیع (1376)، فرهنگ تاریخی و جغرافیایی شهرستان‌های ایران، تهران، انتشارات کومش.
16. ­ خدایی، زهرا، پورخیری، علی (1389)، تأثیر هویت مکانی در هویت‌یابی شهروندان، نشریه پژوهشنامه، شماره 59، صص 209-187.
17. ­ دیاکونوف، ایگورمیخائیلوویچ (1383)، تاریخ ماد، ترجمه: کریم کشاورز، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
18. ­ دیباور، مهیار (1392)، درآمدی بر واژه‌شناسی آبادیهای دیرین آذربایجان، ماهنامه خواندنی، شماره 77، صص 36-34. قابل دسترسی در سایت: www.iranboom.ir.
19. ­ رضا، عنایت الله (1380)، اران از دوران باستان تا آغاز عهد مغول، تهران، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
20. ­ رفاهی علمداری، فیروز (1380)، مبانی توپونیمی و نگاهی به توپونیمی‌های ایران، انتشارات سازمان نقشه برداری کشور.
21. ­ ریاحی خوئی، محمدامین (1381)، ملاحظاتی درباره زبان کهن آذربایجان، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 181-182، صص 35-26 .
22. ­ رضازاده ملک، رحیم (1352)، متن و ترجمه و واژه نامه‌ رساله‌ روحی انارجانی، گویش آذری تهران، انتشارات انجمن فرهنگ ایران باستان.
23. ­ سبزعلیپور، جهاندوست (1390)، فرهنگ تاتی، رشت، فرهنگ ایلیا.
24. ­ شکوئی، حسین (1389)، اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، تهران، انتشارات گیتاشناسی.
25. ­ عبدلی، علی (1380)، فرهنگ تطبیقی تالشی، تاتی، آذری، تهران، شرکت سهامی انتشار.
26. ­ عبدلی، علی (1363)، فرهنگ تاتی و تالشی، بندر انزلی، انتشارات دهخدا.
27. ­ عبدی زاده، التفات (1392)، مصاحبه حضوری.
28. ­ عبدی، عطاءالله، لطفی، مریم (1393)،پژواک زبان در جاینام‌های آذربایجان در منابع کهن، فصلنامه مؤسسه مطالعات ملی، سال پانزدهم، شماره دو(58)، صص 74-49 .
29. ­ کاشغری، محمود بن حسین (1384)، مترجم: حسین محمدزاده صدیق، تبریز، نشراختر.
30. ­ کریمی، عبدالحسین (1392)، تات نامه، مؤسسه آموزش عالی سوره.
31. ­ کارنگ، عبدالعلی (1333)، تاتی و هرزنی«دو لهجه از زبان باستان آذربایجان»، تبریز، ناشر اسمعیل واعظ پور .
32. ­ کسروی، احمد (1335)، نامهای شهرها و دیه‌های ایران. تهران. انتشارات مؤسسه مطبوعاتی شرق.
33. ­ کسروی، احمد (1390)، کافنامه، به کوشش:‌ حسین یزدانیان، قابل دسترسی در سایت www.iranboom.ir.
34. ­ گودرزی، حسین (1384)، گفتارهایی درباره زبان و هویت، تهران، موسسه مطالعات ملی.
35. ­ لطفی، مریم (1385)، کارکرد سیاسی، اجتماعی و مذهبی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی در عصر صفویان، پایان نامه کارشناسی ارشد، تاریخ، دانشگاه الزهرا.
36. ­ مجله آینده (1358)، سال پنجم، شمارۀ 6 ـ 4.
37. ­ مستوفی، عبدالحسین (1391)، سلام بر آذربایجان، نشر دات.
38. ­ مولائی هشجین، نصرالله (1385)، چشم‌انداز جغرافیایی(مفاهیم، تعاریف و تقسیمات)، فصلنامه چشم‌انداز جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، بهار، شماره 1، صص18-5.
39. ­ منصوری، فیروز (1387)، مطالعاتی در تاریخ، زبان و فرهنگ آذربایجان، تهران، نشر هراز.
40. ­ معین، محمد (1384)، فرهنگ فارسی، تهران، انتشارات امیر کبیر.
41. ­ میرزایی، شکوفه، تیموری، سیاوش، نژاد ستاری، سعیده (1391)، معنا در مکان و آفرینش هویت، فصلنامه مطالعات ملی، سال سیزدهم، شماره دو، صص141-121 .
42. ­ نخجوانی، محمدبن هندوشاه (1341)، به اهتمام عبدالعلی طاعتی، تهران، بینا
43. ­ نوین، حسین (1390)، تاریخ زبان آذری در آذربایجان، تهران، انتشارات تمدن ایرانی.
44. ­ هاگت، پیتر(1375)، جغرافیا ترکیبی نو، مترجم: شاپور گودرزی نژاد، تهران، انتشارات سمت.
45. ­ وب سایت سازمان نقشه برداری کشور http://www.ncc.org.ir
46. ­ وب سایت شهرستان خلخالhttp:// khalkhalim.com
47. ­ وب سایت روستای کهن شال http://shalejan.blogfa.com



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 32، شماره 1 - ( 1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها